ข่มเขาโคขืนให้กินหญ้า
ฝืนใจบังคับให้ทำโดยเขาไม่เต็มใจ ได้จากชีวิตชนบท
ธรรมดาวัวนั้นถ้าลงไม่กินหญ้าแล้วไปกดเขาให้กิน


ขี่ช้างจับตั๊กแตน
ใช้ของใหญ่ทำของเล็ก ลงทุนมากกำไรน้อย


ขี้ก้อนใหญ่ให้เด็กเห็น
ทำผิดให้ผู้น้อยเห็น


ขุนนางใช่พ่อแม่ หินแง่ใช่ตายาย
ขุนนางเขาย่อมไม่เป็นแก่เราอย่างพ่อแม่ตายาย


ขุนไม่ขึ้น
เลี้ยงไม่ได้ดี มีแต่เนรคุณ


เข็นครกขึ้นภูเขา
ทำงานที่ยากเกินวิสัย


เข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า
สุภาษัติพระร่วง หมายความว่า เข้าป่าอย่าลืมเอามีดไปด้วย
เพราะมีดเป็นเครื่องมือสำหรับเข้าป่าใช้มีดถางทางเดิน
มิฉะนั้นจะเดินไม่สะดวกเพราะมีหนาม ต้นไม้ขวางหน้าอยู่
นอกจากนั้นการเข้าป่ามีเจตนาจะไปหาของป่า เช่น ตัดไม้
ตีผึ้งหรือเก็บของป่าอื่น ๆ ในการเหล่านี้ถ้าไม่มีมีดจะทำอะไรไม่ได้เลย
มีดจึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการไปป่า ความคิดข้อนี้
นักแต่งหนังสือรุ่นหลัง ก็ใช้ตาม เช่น หนังสือเวสสันดรชาดก
ตอพระเวสสันดรตัดพ้อพระนางมัทรี ก็ใช้ว่า
"เข้าเถื่อนเจ้าลืมพร้า ได้หน้าเจ้าลืมหลังไม่เหลียวกลับ"


เข้าฝูงหงส์เป็นหงส์ เข้าฝูงกาเป็นกา
เป็นคนปรับตัวเป็น อยู่กับผู้ดีทำตัวอย่างหนึ่ง
อยู่กับไพร่ทำอย่างหนึ่ง


เข้าด้ายเข้าเข็ม
เวลาสำคัญถ้าทำผิดพลาดเพียงเล็กน้อยก็เสียการ


เข้าเมืองตาหลิ่วต้องหลิ่วตาตาม
ทำตามเจ้าของถิ่น ตรงกับสุภาษิตอังกฤษว่า
"ไปกรุงโรม ทำเหมือนชาวโรมัน"


ขนทรายเข้าวัด
หาประโยชน์ให้ส่วนรวม


ขมิ้นกับปูน
เข้าใกล้กันไม่ได้เป็นต้องวิวาทกัน


ขิงก็ราข่าก็แรง
ต่างฝ่ายต่างร้ายเข้าหากัน


เข้าไต้เข้าไฟ
เวลาพลบค่ำเริ่มต้องใช้ไฟ


เข้าพระเข้านาง
เข้าไหนได้ไม่ขัดเขิน


ขายผ้าเอาหน้ารอด
ทำให้ตัวรอดเท่านั้น


ของหายสะพายบาป
ของหายแล้วโทษผู้อื่น


ขว้างงูไม่พ้นคอ (คอตัวเอง)
ปัดความรับผิดชอบไม่พ้นตัว


เขียวด้วยมือ ลบด้วยเท้า
ทำดีแล้วกลับทำชั่วให้ในภายหลัง


เขียนเสือให้วัวกลัว
ขู่หรือหลอก ธรรมดาวัวย่อมกลัวเสือ


เขียว ๆ อย่าเฉลียวว่าองค์อินทร์
เห็นอะไรอย่านึกว่าดีไปหมด


แข่งเรือแข่งแพแข่งได้ แข่งบุญวาสนาแข่งไม่ได้
สอนให้มีสันโดษ คือ ไม่ให้เสียใจเมื่อคนอื่นได้ดีกว่า