Hispan
Ido Societo
Sociedad Española Idista
Apartado de Correos 3142 E-14080
Córdoba, España
Los tiempos anteriores de la voz activa son expresados de la manera sintética siguiente: me esis, yo fuí, he sido, era o estaba; me esabis, yo había sido o estado; me esos, yo seré o estaré; me esabos, yo habré sido o estado; me esus, yo fuera, sería o fuese, o yo estuviera, estaría o estuviese; me esabus, yo hubiera, habría o hubiese sido o estado, me havabus, yo hubiera tenido; me venabis, yo había venido; me venabos, yo habré venido; me venabus, yo hubiera venido; me kantabis, yo había cantado; me kantabus, yo hubiera cantado.
Se llama conjunción a la palabra que sirve para enlazar oraciones y a veces también palabras, como Petro e Rikardo lernas la linguo internaciona, Pedro y Ricardo aprenden la lengua internacional. La e (y) es conjunción, porque une dos palabras. Cuando la conjunción consta de dos o más voces recibe el nombre de locución conjuntiva, como: así que (tale ke), ya que (ja ke), etc., etc.
Aquí nos ocuparemos de las conjunciones y locuciones más corrientes:
Tamen, sin embargo, no obstante; nam, pues, puesto que, porque; nek, ni; lore, ora, bien...; se ne, si no; se nur, si solamente; pro ke, porque, como, a consecuencia de que; por ke, para que, a fin de que; sen ke, sin que; malgre ke, a pesar de que; til ke, hasta que; tale ke, así que, de suerte que; tante ke, tanto que, de tal modo que; kondicione ke, a condición de que, etcétera, etc.
Como sabemos, la interjección es una voz con que expresamos repentinamente la impresión que sentimos en nuestro ánimo.
Nos ocuparemos de las más usuales: ha!, ¡ah!; hola!, ¡hola!; aye!, ¡ay!; ba!, ¡bah!; uf!, ¡uf!; hola! quale vu standas? ¡hola! ¿cómo está usted?; ha mizerulo! ka tu ne savis to? ¡ah bribón! ¿no sabías eso?; aye! aye! quante me sufras, ¡ay! ¡ay! cuanto sufro; ba! lasez lu agar quale il volas, ¡bah! déjelo usted obrar como quiera; uf! me finis ta rudega laboro, ¡uf! terminé ese rudísimo trabajo.
Hay otras palabras como en español que, aun perteneciendo a diversas categorías gramaticales, se pueden emplear como interjecciones, como: yen!, he aquí; (ad) avane, ¡adelante!; silencez!, ¡silencio!; helpo! ¡auxilio!; sokurso! ¡socorro!; kurajo! ¡ánimo!, etc.
EJERCICIO
Después de leídas en alta voz, cópiense y apréndanse de memoria las palabras siguientes:
suceso recevar maniero aceptar vizitar prestar kondutar kantar sustenar letro patrono aquo biro stagno venar postmarko diligente glaso |
éxito-resultado recibir manera aceptar-acoger visitar prestar conducirse (bien o mal) cantar sostener carta patrón-dueño agua cerveza estancación venir sello de correos con diligencia vaso |
Progreso vivo inerteso futura afabla fresha stranja leda intencita nome tarde frue for vino morto sintetizala interpozo |
progreso vida inercia-pereza futuro-a afable fresco-a extraño-a feo-a intencionado, proyecto a saber-verbigracia tarde temprano lejos vino muerte sintética interposición |
LECTURA Y TRADUCCIÓN
La kompozita tempi di la formo aktiva formacesas (on formas) anke per maniero sintetizala, nome per interpozo de la silabo «ab». Ka tu venabis plu frue o plu tarde kam il? Me venabis tri hori plu frue kam il, il venis ye dek kloki e me ja venabis ye sep kloki. Kande me recevabos la letro de mea futura patrono, lore me quik departos. Ni aceptabus il tre afable, se li vizitabus ni. Volunte me prestabus a vu kelka postmarki, se me savabus ke vu bezonis li. Ka vu deziras biro o vino? Me deziras nek biro nek vino, donez a me nur glaso de fresha aquo. Ica puerino kondutas tres stranje, lore el ploras, lore el kantas. Pro ke la vetero esas tre leda, ni ne povas facar la intencita voyajo. Ni lernez diligente por ke ni povez balde korespondar en la linguo Ido. Malgre ke ni sustenis, il tamen ne havis grande suceso. Stagno esas morto, progreso esas vivo. For de ni la inerteso, per laboro al suceso.
Sequanta: Leciono XIII
Antea: Leciono XI