> LOMARIOPSIDACEAE || back

วงศ์ LOMARIOPSIDACEAE

เฟินในวงศ์นี้ มีทั้งชนิดที่เป็นเฟินดิน เฟินเกาะอาศัย หรือเฟินดินปีนเลื้อยเกาะต้นไม้อื่นที่มีเหง้าขึ้นจากพื้นดิน ลักษณะทั่วไป บางชนิดเหง้าสั้น บางชนิดเหง้าเลื้อย ใบ มีก้านใบยาว โคนก้านเกิดจากตาข้างเหง้า ในบางชนิด มีข้อต่อระหว่างโคนก้านกับตาเหง้า มีทั้งใบเดี่ยวหรือใบประกอบแบบขนนก และบางสกุลในวงศ์นี้ มีใบล่างสุดใกล้ผิวดินแตกต่างไปจากใบที่ส่วนยอด ใบสปอร์ มักมีรุปร่างผอมเรียวกว่าใบปกติ และใต้ใบปกคลุมด้วยกลุ่มสปอร์เต็มแผ่นหลัง ไม่มีเยื่ออินดูเซียปกคลุมกลุ่มสปอร์ มีเยื่อหุ้มรัดรอบอับสปอร์
สกุลที่ถูกจัดให้อยู่ในวงศ์นี้ มี 8 สกุล ได้แก่ Bolbitis (สกุลหางหงษ์), Egenolfia (สกุลปีกแมงทับไทย), Elaphoglossum (สกุลปีกไก่ดำ), Lomagramma, Lomariopsis, Peltapteris, Teratophyllum, และ Thyanosoria ส่วนในไทยพบแค่ 4 สกุลแรกเท่านั้น

ตัวอย่างสกุลเฟินในวงศ์นี้Genus

สกุล Bolbitis
[heteroclita หางหงษ์] เฟินในสกุลนี้พบ 18 ชนิด กระจายพันธุ์อยู่ในเขตร้อน
ตัวอย่างเฟินในสกุลนี้ได้แก่ เฟินหางหงษ์ (ชื่อการค้า) หรือเฟินหางนกกะลิง
สกุล Egenolfia
ตัวอย่างเฟินในสกุลนี้ของไทย คือ
[ปีกแมลงทับ appn.jpg]
Egenolfia appendiculata
เฟินปีกแมลงทับ [ Image : Mr. ZUP]

Egenolfia appendiculata (Willd.) J. Sm.
ชื่อพ้อง : Acrostichum appendiculatum Willd.
ชื่ออื่น : เฟินปีกแมลงทับ(ไทย)

เฟินชนิดนี้ พบเห็นได้บ่อยบริเวณใกล้ลำธาร น้ำตก มักพบเกาะอยู่ตามหิน ที่อยู่ในร่ม ได้รับเพียงแสงสว่าง
ลักษณะทั่วไป ลำต้นเป็นเหง้าสั้นและอ้วนอวบน้ำเลื้อยไปตามผิวดินหรือเกาะตามซอกหิน มีขนหรือเกล็ดสีน้ำตาลเกือบสีดำ ปกคลุม ใบเกิดจากเหง้า เป็นใบประกอบขนนก ปลายคี่ ชนิด pinnate สีเขียวอมน้ำเงินเหลือบ คล้ายสีของปีกแมลงทับ ใบมีก้านยาว ใบย่อยรูปขอบขนาน ปลายแหลม ส่วนใบที่สร้างสปอร์จะมีขนาดผอมเรียว มีอับสปอร์กระจุกอยู่เต็มผิวใบด้านล่าง

เฟินชนิดนี้ชอบอากาศร้อนชื้น ความชื้นสัมพัทธ์สูงยิ่งชอบ พบมากที่สุดบริเวณน้ำตกแถวนครนายก และปราจีนบุรี

(มี เฟินปีกแมลงทับ อีกชนิดที่เรียกกัน ในทางการค้าทั่วไป แต่ไม่ได้อยู่ในสกุลและวงศ์นี้)

สกุล Elaphoglossum Schott ex J.Smith

เฟินสกุลนี้กระจายอยู่ในเขตร้อน พบมีจำนวน มากถึง 400 ชนิด มี 7 ชนิดที่พบในไทย
  • E. dumrongii Tagawa & K. Iwats. พบที่ เลย
  • E. malayense Holttmn. พบที่ จ. เลย เขาใหญ่ จันทบุรี ภาคใต้แถบพังงา สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช สตูล
  • E. marginatum (Wall. ex. Fe'e) พบที่ ภาคเหนือ เชียงใหม่ ลำปาง พิษณุโลก เลย
  • E. melanotictum (Blume) T. Moore. พบที่ นครนายก และยะลา
  • E. stelligerum (Wall. ex. Baker in Hook. & Baker) T. Moore ex. Alston & Bonner พบที่ เชียงราย เชียงใหม่ และ เลย
  • E. subellipticum Rosenst. พบที่ เลย
  • E. yoshinages (Yatabe) Makino พบที่เชียงราย เชียงใหม่ เลย นครนายก

สกุล Lomagramma J.Sm.
ในไทยพบ 2 ชนิด

  • L. grossodrura Holttum. พบทางภาคเหนือ และ ที่ จ. เลย นครนายก
  • L. lineata (C. Presl.) Holttum พบที่ นครนายก และยะลา

สกุล Peltapteris Link (= Rhipidopteris)
สกุลนี้มี ชนิด กระจายพันธุ์อยู่ในอเมริกาเขตร้อน

สกุล Thyanosoria A.Gepp.
พบในประเทศ New Guinea

สกุล Lomariopsis F้e
ตัวอย่างเฟินในสกุลนี้
Lomariopsis maxoni ดูรูปภาพประกอบได้ที่ Missouri Botanical Garden

สกุล Teratophyllum Mettenius ex Kuhn
มีจำนวน 9 ชนิด

> LOMARIOPSIDACEAE || back