KAPADOKYA
KAPADOKYA'NIN
KONUMU
Roma
İmparatoru Augustus zamanında Antik Dönemyazarlarından Strabon 17
kitablık 'Geographika' adlı kitabında (Anadolu XII,XIII,XIV) Kapadokya
Bölgesi'nin sınırlarını güneyde Toros Dağları, batıda Aksaray, doğuda
Malatya ve kuzeyde Doğu Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş bir bölge
olarak belirtir. Bu günkü Kapadokya Bölgesi Nevşehir, Aksaray, Niğde,
Kayseri ve Kırşehir illerinin kapladığı alandır.
Daha dar bir alan olan kayalık Kapadokya Bölgesi ise Uçhisar, Göreme,
Avanos, Ürgüp, Derinkuyu, Kaymaklı, Ihlara ve çevresinden ibarettir.
VOLKANLARIN
PATLAMASI VE JEOLOJİK OLUŞUM
Kaya
yapısı
Kapadokya
Bölgesi'ndeki Erciyes, Hasndağı ve Göllüdağ jeolojik devirlerde
aktif birer volkandı. Bu volkanla birlikte diğer çok sayıdaki
volkanların püskürmeleri Üst Miyosen'de ( 10 milyon yıl önce) başlayıp,
holosen'e (Günümüze) kadar sürmüştür.Neojen gölleri altındaki
yanardağlardan çıkan lavlar, platoda, göller ve akarsular üzerinde
100-150m. kalınlığında farklı sertlikte tüf tabakasını oluşturmuştur.
Bu tabakanın bünyesinde tüften başka tüffit, ignimbirit tüf, lahar,
volkan külü, kil, kumtaşı, marn aglomera ve bazalt gibi jeolojik kayaçlar
bulunmaktadır.Ana volkanlardan püsküren maddelerle şekillenen plato,
şiddeti daha az küçük volkanların püskürmeleriyle sürekli değişime
uğramıştır. Üst Pliosen'den başlayarak başta Kızılırmak olmak üzere
akarsu ve göllerin bu tüf tabakasını aşındırmaları nedeniyle bölge
bugünkü halini almıştır.
Peribacalarının
Oluşumu:
Vadi
yamaçlarından inen sel suşarının ve rüzgarın, tüflerden oluşan
yapıyı aşındırmasıyla ' Peribacası ' adı verilen ilginç oluşumlar
ortaya çıkmıştır. Sel sularının dik ya-maçlarda kendine yol bulması,
sert kayaların çatlamasına ve kopmasına neden olmuştur. Alt kısımlarda
bulunan ve daha kolay aşınan malzemelerin derin bir şekilde oyul-ması
ile yamaç gerilemiş, böylece üsy kısımlarda yer alan şapka ile aşınmadan
koru-nan konik biçimli gövdeler ortaya çıkmıştır. Daha çok Ürgüp
civarında bulunan şap- kalı peribacaları konik gövdeli olup, tepe kısımlarında
bir kaya bloku bulunmaktadır. Gövde
tüf, tüffit ve volkan külünden oluşmuş kayaçtan; şapka
kısmı ise lahar ve ignimbirit gibi sert kayaçlardan oluşmaktadır.
Yani şapkayı oluşturan kaya türü, gövdeyi oluşturan kaya topluluğuna
oranla daha dayanıklıdır. Bu peribacasının oluşumu
için ilk koşuldur. Şapkadaki kayanın direncine bağlı
olarak,peribacaları uzun veya kısa ömürlü olmaktadır. Kapadokya
Bölgesi'nde erozyonun oluşturduğu peribacası tipleri; şapkalı,
konili,mantar biçimli, sütunlu ve sivri kayalardır. Peribacaları
en yoğun şekilde Ürgüp- Uçhisar- Avanos üçgeni arasında kalan
vadilerde, Ürgüp Şahinefendi arasındaki bölgede Nevşehir Çat
kasabası civarında, Kayseri Soğanlı vadisinde va Aksaray Selime köyü
civarında bulunmaktadır.Peribacalarının
dışında vadi yamaçlarında yağmur sularının oluşturduğu ilginç kıvrımlar
bölgeye ayrı bir özellik katmaktadır. Bazı yamaçlarda görülen renk
armonisi lav tabakalarının ısı farkından dolayıdır. Bu oluşumlar Uçhisar,
Çavuşin, Güllüdere, Göreme, Meskendir, Ortahisar Kızılçukur ve
Pancarlı vadilerinde gözlenir.
Detaylı
bilgi için buraya tıklayınız.
|