Ünye adı nerden geliyor: Ünye şehri bugünkü yerinde milâttan önce sekizinci yüzyılda Sinop'tan buraya gelen Miletoalılar tarafından kurulmuştur. Eski kaynaklarda Ünye adı " Oenea, Oney, Onea, Oenes, Oinonie, Ünyüs" gibi şekillerde yazılmıştır.

Ünye'nin Tarihi

Ünye adı nerden geliyor: Ünye şehri bugünkü yerinde milâttan önce sekizinci yüzyılda Sinop'tan buraya gelen Miletoalılar tarafından kurulmuştur. Eski kaynaklarda Ünye adı " Oenea, Oney, Onea, Oenes, Oinonie, Ünyüs" gibi şekillerde yazılmıştır.Bu adların ortak kökeni Yunanca'da "İyi Şarap" anlamına gelir. Evliya Çelebi Ünye'nin Rum Pontos İmparatorlarından " Ünyes" tarafından kurulduğunu, adını buradan aldığını yazar. Tarihi eserler ve anıtlar: Ünye kalesi, Eski Mezarlar, Eski Ticaret Yolları, Tapınaklar ve Aynikola'dır. Kale, Ünye'nin 5 kilometre güneybatısında ortaçağdan kalmadır. On birinci ve on ikinci yüzyıllarda kullanılmıştır.Kalede bir su sarnıcı ve içeriden aşağıya dereye inen basamaklı yert altı geçidi vardır. Daha çok Veli bayraktar, Hüvellez, Sırma ve Tozkoparan çevrelerinde rastlanan eski mezarlar Bizans ve Yunan ilahlarının resimleriyle süslü dere. İçlerinde altın, demir, bakır ve taştan heykeller bulunmuştur. Ünye - Samsun, Ünye - Erbaa ve Ünye - Akkuş arasında eski yol ve köprü kalıntıları bulunmaktadır. Bunlar eski ticaret yollarının belirtileri sayılmaktadır. 1833 yılında Samsun'a bağlı bir ilçe olmuş; 4 Nisan 1921 tarihinde 69 Sayılı Kanun'la Ordu iline bağlanmıştır. Bilinen en eski Belediye Reisleri'nden ilki Osmanlı Devri'nde Hacı Ali Kadızâde Ali Enver Kadı, Cumhuriyet Devri'nde Deli Ahmetzâde Emin Efendi'dir. İlk Kaymakam da 1919 - 1923 yılları arasında görev yapan Recai GÜRELİ'dir.

Tarihçe Özeti

Şimdiki Ünye kasabası Fatsa'nın 38 km garbindedir. Burası Kaliplerin (Khalibler) memleketi olup, madenleriyle meşhurdur. Milât'tan 1270 sene evvel vuku bulan Truva Muharebesi'nden sonra tesis edilmiştir. 722'de Kapadokyalılar ve bir müddet Mısırlılar ve tekrar Asuriler elinde kalmış, sonra da Fenikeliler eline geçmiştir.

Milât'tan 520 sene evvel İraniler'e, bilâhare İraniler'le - İskender mücadelesinde Makedonyalılar'a geçmiştir. İskender'in vefatıyla bu havali umumiyetle Mihirdad'ın nüfuzuna intikal ederek, Nabonit hükûmeti inkıraz buluncaya kadar, nüfuzu devam etmiş; 65 senesinde Romalılar'a intikal etmiştir.

Selçukîler Anadolu'da kuvvetli bir hükûmet teşkil edip Tokat, Niksar, Sivas şehirlerini aldığı zaman, bu şehir de Selçukîler'in nüfuzu altında kalmıştı.

Ünye bilâhare dördüncü haçlılar zamanında, Aleksi Kominus tarafından Trabzon'da tesis edilen Kominus Hanedanı'na tâbi olup, bu hanedanın sukutu üzerine Osmanlılar eline geçmiştir. Şimdi Ordu'ya tâbi bir kazadır. 1911'de Samsun'un bir kazasıydı.

Ünye'nin Adı

Ünye’nin adı Latince ve Yunanca eski metinlerde İnaos, Oenes, Oinoe, Oinoie, Onea, Oenoe, Unieh, Unie, Unia gibi değişik şekillerde geçmektedir. Bütün bu değişik yazılışların ONEY şeklindeki okunması uygun değildir. Eski metinlerde geçen bu isimlerin okunuşu da yine ÜNYE adına daha yakındır. Dolayısıyla Ünye’nin eski adının ONEY olduğu varsayımı kesin doğru kabul etmek ve bunu  adeta şehrin turistik adı haline getirmeye çalışmak bir hatadır.