ผ้าซิ่นตีนจกของชาวไทยพวนที่บ้านหาดเสี้ยว
.............................

..ค่านิยมของสังคมชายไทยพวนหาดเสี้ยวในอดีต ยกย่องสตรีที่สามารถทอผ้าได้ดี ว่ามีคุณสมบัติของแม่บ้านแม่เรือนเพราะเสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่มเป็นหนึ่ง ในปัจจัยสี่ที่มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิต สังคมในสมัยก่อน การผลิตปัจจัยสี่ .ในการดำรงชีวิตจะกระทำเองในครัวเรือน ผู้หญิงจึงมักหัดทอผ้าตั้งแต่ในวัยเด็ก แต่ในสังคมปัจจุบันการทอผ้าใช้เอง ..ไม่เป็นเรื่องที่สำคัญอีกแล้ว สาเหตุหนึ่ง มาจากการเปลี่ยนแปลงของค่านิยม เรื่องการแต่งกายที่เข้าสู่สมัยของสากลนิยม

........
" อดีตที่ค่อย ค่อย เลือนหายไปจากความทรงจำ " มรดกทางด้านวัฒนธรรมที่จะค่อย เลือนหายไปจากความทรงจำของคน
ในสมัยยุคปัจจุบันและอนาคตข้างหน้านี้คือ ผ้าซิ่นตีนจกของชาวไทยพวนที่บ้านหาดเสี้ยว จากวัฒนธรรมที่ย่อมมีการวิวัฒนาการ ในตัวของมันเอง
พัฒนาจากจุดหนึ่งไปสู่อีกจุดหนึ่ง ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมและสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป หากว่าการเปลี่ยนแปลงนั้นตั้งมั่นอยู่บนรากฐานของความ เชื่อมั่นศรัธา และผสมผสานไว้ ซึ่งความต้องการของสังคมที่จะอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมนั้นไว้ ลักษณะที่เป็นสิ่งเฉพาะตัวของสิ่งนี้ที่เรียกว่า วัฒนธรรม จะยังคงต้องโดดเด่นในความรู้สึกของคนทั่วไป แม้ว่ากาลเวลาจะล่วงเลยผ่านไปก็ตามฉะนั้นการสืบทอดเจตนารมย์ของลูกหลานจากบรรพบุรุษชาว
ไทยพวนในเรื่องของการแต่งกายด้วยผ้าซิ่นตีนจกจึงถูกสืบสานส่งต่อไปยังรุ่นลูก หลานรุ่นต่อไป
ในเขตตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย มีวัฒนธรรมการทอผ้าซิ่นตีนจก
ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว โดดเด่นมากการผสมผสานกลมกลืนสีสรรของการทอผ้าซิ่นตีนจก
จึงเป็นที่มาแห่งการวิวัฒนาการทางภูมิปัญญาของชนชาวไทยพวนที่บ้านหาดเสี้ยวจนถึงปัจจุบัน
ที่จะต้องเปลี่ยนแปลงในเรื่องของลวดลายและสีสรร เพราะอุปสงค์หรือความต้องการของผู้ซื้อ
สินค้าประเภทผ้าซิ่นตีนจกนั่นนั่น
ความเป็นมาของผ้าซิ่นตีนจกของชาวพวนหาดเสี้ยวมีมานานนับศตวรรษแล้ว ลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากกลุ่มผ้าซิ่น
ของชาวไทยอื่นๆ คือ รายละเอียดในการออกแบบ โครงสร้างและลวดลายบนผืนผ้าซิ่นแม้แต่ในพื้นที่ตำบลหาดเสี้ยวเดียวกัน
ความแตกต่างของโครงสร้างและลวดลายที่ปรากฏบนผืนผ้าจะไม่เหมือนกัน
คำกล่าว
ของผู้เฒ่าผู้แก่ที่บอกว่า " ผ้าซิ่นตีนจก " สามารถบอกแหล่งกำเนิดกลุ่มชนชาติพันธุ์ว่ามาจากกลุ่มใด หมู่บ้านใด ได้เป็นอย่างดี

ผืนนี้เป็นผ้าทองโบราณ................................... สมัยก่อนผ้าซฺนตีนจก เป็นผ้าซิ่นที่ทอขึ้นมาไว้ใช้ในโอกาสพิเศษเกี่ยวกับความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี ของชาวพวนหาดเสี้ยว เช่นนงานทำบุญ งานนักขัตฤกษ์ งานเทศกาลและพิธีการสำคัญ และในกระบวนการทอผ้าทั้งหมดทุกประเภท ผ้าซิ่นตีนจก เป็นสิ่งที่ประณีตงดงามที่สุด และ ยังแฝงไว้ด้วยความเชื่อ และขนบประเพณีอันดีงามของชาวพวนหาดเสี้ยวไว้อีกด้วย.

.ความหมายของคำว่า ซิ่นตีนจก
ผ้าซิ่นตีนจก ประกอบด้วย 3 ส่วน คือ
1. หัวซิ่น คือ ส่วนบนของผ้าซิ่น 2. ตัวซิ่น คือ ส่วนกลางของผ้าซิ่น 3. ตีนซิ่น คือ ส่วนล่างของผ้าซิ่น
............ ซึ่งวิธีการเย็บเป็นถุงจะเย็บข้างเดียว เส้นยืนของผ้าจะปรากฏเป็นลายขวางตรงกลางตัวซิ่น ความยาวของผ้าซิ่นตีนจกนี้ขึ้นอยู่กับ ความกว้างของฟีม ( อุปกรณ์การทอผ้า ) ในสมัยก่อนฟีมทอผ้ามักจะหน้าแคบ
จึงต้องใช้วิธีต่อส่วนเอว และส่วนตีน เพื่อให้มีความยาวพอเหมาะกับการสวมใส่ การทอซิ่นตีนจก นี้จะนิยม ทอลวดลาย เฉพาะตรงส่วนกลางและตรงส่วนล่างของผ้าซิ่น ส่วนที่เป็นหัวซิ่นจะใช้เป็นผ้าพื้นธรรมดา ซึ่งเป็นประโยชน์ในแง่ของความคงทนถาวร และสามารถเปลี่ยนได้
ถ้าหากมีการฉีดขาดเพื่อการง่ายต่อความเข้าใจ ซิ่นตีนจกสามารถแยกแปลความหมายได้ดังนี้คือ

...........ความหมายคำว่า ตีนจก
ตีน หมายถึง โครงสร้างส่วนล่างที่ประกอบเป็นผ้าถุง ซึ่งโดยทั่วไป ผ้าซิ่นตีนจกจะประกอบไปด้วย 3 ส่วน คือ
หัวซิ่น ( ส่วนบน )............................... ตัวซิ่น ( ส่วนกลาง )........................................... ตีนซิ่น ( ส่วนล่าง )
จก ตามภาษาพื้นบ้าน แปลว่า ควักหรือล้วงด้วยมือ เป็นเทคนิคการทำลวดลายบนผืนผ้าเป็นช่วงๆ ไม่ติดต่อกัน
ตลอดหน้ากว้างของผ้า ทำให้สามารถสลับสีสรรคลวดลายได้หลากหลายสี ซึ่งอาจใช้ขนเม่นหรือไม้ช่วยก็ได้

เมื่อนำความหมายมารวมกัน ซิ่นตีนจก จึงหมายความถึง การทำลวดลายที่มีส่วนงดงามบนผืนผ้าอาจจะ
ใช้ฝ้าย หรือไหมแล้วนำมาประกอบหรือต่อตรงส่วนล่างของผ้าซิ่น เมื่อรวมกันเป็นผืนจึงเรียกว่า ซิ่นตีนจก