AON

go fóill – still, yet

ar ndóigh – of course

d’fheastail sí – she attended

thart fá – roughly, approximately

thaitin an scoil léi – she liked the school (lit. the school shone with her)

chronaigh sí – she missed

AON

Bhí Pádraigín ina cónaí i dteach dhá urlár i mbaile beag i gContae Aontroma. Bhí sí sé bliana déag d’aois ach bhí sí measartha beag go fóill. Ar ndóigh ba chailín scoile í go fóill, agus d’fhreastail sí ar scoil ghramadaí a bhí thart fá deich míle óna teach. Thaitin an coláiste léi, ba chailín measartha cliste í agus bhí sí maith mar dhalta, ach chronaigh sí a cara Eilís a d’fhreastail ar mheánscoil eile ina baile féin.

DÓ

ceannann céanna – self same

daoine – people

an t-am ar fad – all the time

sobalchláir – soaps

aréir – last night

bheadh – would be

anocht – tonight

san oíche amárach – tomorrow night

léi féin – by herself

bunús an ama – most of the time

ag smaoineamh – thinking

roimpi – before her

sa bhaile – at home

pleananna – plans

deireadh na seachtaine – the weekend

DÓ

Chuaigh sí ar scoil gach lá sa bhus ceannann céanna leis na daoine ceannann céanna. Labhair siad faoi na rudaí ceannann céanna an t-am ar fad. Labhair na cailíní eile faoi na buachaillí, faoi na sobalchláir a bhí ar an teilifís aréir, faoin siopadóireacht, faoi éadaí nua agus faoin dioscó i mBaile an tSamhraidh gach oíche Shathairn. Labhair na buachaillí faoi na cailíní, faoin chluiche peile a bhí ar an teilifís aréir, faoin chluiche peile a bheadh ar an teilifís anocht, agus faoin chluiche peile a bheadh ar an teilifís san oíche amárach. Shuigh Pádraigín léi féin bunús an ama, ag smaoineamh faoin lá scoile a bhí roimpi, faoi rudaí sa bhaile, faoi Eilís agus a gcuid pleananna do dheireadh na seachtaine, agus faoi Eoin.

TRÍ

áfach – however

le chéile – together

mata breise – add. maths

ábhar – subject

tosach an ranga – the front of the class

deasc – desk

taobh thiar de – behind him

sa chéad sraith eile – in the next row

thiocfadh léi é a fheiceáil – she could see him

go furasta – easily

nuair nach raibh – when…wasn’t

dóighiúil – handsome, beautiful

chomh gorm leis an spéir – as blue as the sky

bhí nóisean aici dó – she fancied him (lit. she had a notion for him)

go cinnte – for sure

ní raibh a fhios aici – she did not know

TRÍ

Ba bhuachaill scoile é Eoin a bhí sa bhliain chéanna le Pádraigín. Ní raibh sé sa rang céanna léi áfach, ní raibh an clár ama céanna acu, ach bhí siad le chéile i rang Bhean Mhic Dhónaill. Rinne siad beirt mata breise agus ba í Bean Mhic Dhónaill a múinteoir don ábhar seo. Shuigh Eoin in aice leis an fhuinneog ag tosach an ranga, agus shuigh Pádraigín cúpla deasc taobh thiar de sa chéad sraith eile. Thiocfadh léi é a fheiceáil go furasta, agus nuair nach raibh an múinteoir ag amharc, d’amharc Pádraigín ar an bhuachaill fhionn. Bhí sé dóighiúil. Bhí sé measartha ard, tanaí agus bhí a shúile gorm, chomh gorm leis an spéir. Bhí nóisean aici dó go cinnte, ach ní raibh a fhios aici an raibh nóisean aige di.

CEATHAIR

ariamh – ever

dúirt Eilís léi – Eilís told her

dul suas chuige – to go up to him

ní raibh sé de mhisneach aici – she didn’t have the courage

amadán a dhéanamh di féin – to make a fool of herself

cé hí – who she is/was

mhothaigh sí – she felt

b’fhéidir – perhaps

fiú – even

gurbh ann di – that she existed

abair leis – tell him

inis dó – tell him

ní raibh Pádraigín cosúil léi ar dhóigh ar bith – Pádraigín wasn’t like her in any way

CEATHAIR

Chonaic sí é i mBaile an tSamhraidh gach oíche Shathairn, ach níor labhair sí leis ariamh. Dúirt Eilís léi dul suas chuige agus labhairt leis, ach ní raibh sé de mhisneach aici amadán a dhéanamh di féin. Bhí sí cinnte nach raibh a fhios aige cé hí. Bhí sí cinnte nach raibh a fhios aige cad é mar a mhothaigh sí. B'fhéidir nach raibh a fhios aige fiú gurbh ann di! "Gabh suas chuige agus abair leis cé tusa a Phádraigín," a dúirt Eilís. "Gabh suas chuige agus inis dó go bhfuil nóisean agat dó!" Bhí Eilís dána agus cróga, ach ní raibh Pádraigín cosúil léi ar dhóigh ar bith.

CÚIG

ní dhéanfaidh – I will not

ar strae sa chloigeann – away in the head

gur ann dom – that I exist

a haghaidh – her face

ag tiontú – turning

a tharla – which happened

smaoinigh sí – she thought

lena chuid cairde – with his friends

a aghaidh – his face

ceart go leor – right enough

níos deirge arís – redder still

a glúine – her knees

ina bolg – in her stomach

ag amharc uirthi – looking at her

CÚIG

"Ní dhéanfaidh!" a dúirt Pádraigín. "An bhfuil tú ar strae sa chloigeann ar fad?" "Níl a fhios aige cé mé, níl a fhios aige fiú gur ann dom." Mhothaigh Pádraigín a haghaidh ag tiontú dearg, an rud ceannann céanna a tharla gach uair a smaoinigh sí faoi Eoin. Thiocfadh léi é a fheiceáil ag labhairt lena chuid cairde, thiocfadh léi a aghaidh dóighiúil a fheiceáil, agus ansin thiocfadh léi Eilís a fheiceáil ag dul suas chuige…CAD É!? Cad é a bhí sí á dhéanamh? Bhí sí ar strae sa chloigeann ceart go leor! Mhothaigh Pádraigín a haghaidh ag tiontú níos deirge arís, mhothaigh sí a glúine ag tiontú go huisce, mhothaigh sí tinn ina bolg agus ansin mhothaigh sí súile gorma Eoin ag amharc uirthi.

SÉ

balla – wall

thug sí a mallacht ar Eilís – she cursed Eilís

marbh – dead

i gceann bomaite – in a minute’s time

chronódh sí Eilís – she would miss Eilís

bheadh uirthi a rá le máthair Eilís – she would have to tell Eilís’ mother

mharaigh sí – she killed

lena lámha loma féin – with her own bare hands

go rachadh sé – that he would go

nár inis mé duit? – didn’t I tell you?

SÉ

Thiontaigh sí. D’amharc sí ar an bhalla. Dhruid sí a súile. Thug sí a mallacht ar Eilís. Bhí sí marbh, nó bheadh sí marbh i gceann bomaite. Chronódh sí Eilís. Bheadh uirthi a rá le máthair Eilís gur mharaigh sí a hiníon ag an dioscó lena lámha loma féin!

"Dúirt sé go cinnte go rachadh sé amach leat a Phádraigín." "Nár inis mé duit?"

"Ó a Dhia!"

SEACHT

ina suí – sitting

ag foghlaim – learning

leadránach – boring

leas-phríomhoide – vice-principal

d’fhógair sé – he announced

cuairteoir – a visitor

go mbeadh seans ann – that there would be a chance, that perhaps

go dtiocfadh sí – that she would come

sásta – pleased, happy, content, satisfied

bláthanna a thabhairt – to give flowers

a d’fhiafraigh – asked

fan go bhfeicfidh mé – wait till I see

an dtabharfá? – would you give?

SEACHT

Céadaoin amháin san earrach bhí Pádraigín ina suí sa rang Fisice, ag foghlaim faoi rud a bhí iontach leadránach, nuair a tháinig an tUasal Ó Coinn isteach. Ba é an tUasal Ó Coinn leas-phríomhoide na scoile. Fear meánaosta a bhí ann, agus bhí a chuid gruaige rua. D’fhógair sé go mbeadh cuairteoir ag teacht chun na scoile agus go mbeadh seans ann go dtiocfadh sí isteach sa seomra Fisice. "An bhfuil duine ar bith sa rang seo sásta bláthanna a thabhairt don chuairteoir seo?" a d’fhiafraigh an tUasal Ó Coinn. D’amharc gach duine ar an urlár ach níor amharc duine ar bith ar an Uasal Ó Coinn. "Fan go bhfeicfidh mé anois…" "A Phádraigín!" "An dtabharfá bláthanna don chuairteoir seo?"

OCHT

bhuel – well

bí ag caint faoi a bheith náirithe! – talk about being embarrassed!

ní thiocfadh léi – she could not

ní thabharfainn – I would not (give)

a rá – (to) say

bheadh uirthi – she would have to

thabharfainn – I would (give)

an mbeifeá? – would you be?

níl a fhios agam faoi sin – I don’t know about that

bualadh léi – to meet her

fáilte a chur roimpi – to welcome her

go bhfaca tú – that you saw

i bhfad níos dóighiúla sa chraiceann – much more beautiful in person (in the skin)

nár inis mé daoibh? – didn’t I tell you (pl.)?

ag tabhairt cuairte – visiting (lit. at the giving of a visit)

sise – emphatic form of sí

don Uachtarán – to the President

bheadh sí in ann – she would be able

garpháistí - grandchildren

OCHT

Bhuel, bí ag caint faoi a bheith náirithe! Ní thiocfadh léi "ní thabharfainn" a rá. Bheadh uirthi "thabharfainn" a rá. Ach ansin, bheadh sí náirithe ar fad! Ó a Dhia! "Bhuel a Phádraigín?" a d’fhiafraigh an tUasal Ó Coinn arís. "Thabh… thabh… thabharfainn…" "Agus an mbeifeá sásta cúpla focal a rá fosta?" "Ó níl a fhios agam faoi sin…" "Abair go bhfuil tú sásta bualadh léi." "Abair go bhfuil an scoil sásta fáilte a chur roimpi." "Abair go bhfaca tú í ar an teilifís ach go bhfuil sí i bhfad níos dóighiúla sa chraiceann." "Cé hí?" a d’fhiafraigh Pádraigín, "An cigire í?" "Ó nár inis mé daoibh go fóill?" "Tá Máire Mhic Giolla Íosa ag tabhairt cuairte ar an scoil!" Nuair a chuala Pádraigín sin bhí sí sásta go mbeadh sise, agus ní duine ar bith eile, ag tabhairt bláthanna don Uachtarán. Bheadh sí in ann an scéal seo a rá lena garpháistí!

NAOI

rug Pádraigín ar na bláthanna – Pádraigín took hold of the flowers

bhí imní uirthi – she was anxious

sheas sí – she stood

thart uirthi – around her

na daltaí eile – the other pupils

os a comhair – opposite her

ag cúl na saotharlainne – at the back of the laboratory

na póstaeir eolaíochta – the science posters

os a cionn – above her

ag comhrá lena chéile – chatting to each other

ag amaidí – messing about

píosa – a bit

ina sheasamh – standing

ag cur dóigh ar – tidying

bhí imní air – he was anxious

NAOI

Rug Pádraigín ar na bláthanna bándearga. Bhí a croí ina béal agus bhí imní uirthi. Sheas sí in aice leis an doras agus d’amharc sí thart uirthi. D’amharc sé ar an mhúinteoir Fisice, ar na daltaí eile, ar an fhéilire os a comhair, ar an ríomhaire ag cúl na saotharlainne agus ar na póstaeir eolaíochta os a cionn. Bhí na daltaí eile ag comhrá lena chéile agus ag amaidí píosa. Bhí an múinteoir ina sheasamh ag an chlár bhán agus ag cur dóigh ar a dheasc agus ar an pheann agus peann luaidhe ina phóca. Bhí imní air fosta.

DEICH

amuigh – out(side)

níos luaithe – earlier

baill den fhoireann – members of the staff

foireann – team, staff

go tobann – suddenly

glórtha – voices

duine éigin – somebody

a thaisce – my dear (lit. treasure)

ar fheabhas – wonderful

tá súil agam go – I hope that

bainfidh tú sult as do chuairt – you will enjoy your visit (lit. you will take enjoyment out of your visit)

rud nach raibh sí ag dúil leis – something that she was not expecting

DEICH

"Tá an tUachtarán amuigh sa cheaintín ag ól cupán tae agus ag ithe ceapaire leis an phríomhoide," a dúirt an tUasal Ó Coinn. "Bhí sí sa leabharlann níos luaithe ag bualadh le baill den fhoireann." Agus ansin, go tobann, chuala Pádraigín glórtha amuigh sa halla. D’oscail duine éigin an doras agus sheas na buachaillí agus na cailíní sa seomra ranga suas. Tháinig an tUachtarán isteach agus thug Pádraigín na bláthanna di. "Ó go raibh maith agat a thaisce," a dúirt an tUachtarán, "tá na bláthanna seo ar fheabhas!" "Tá míle fáilte romhat sa scoil seo a Uachtaráin, tá súil agam go mbainfidh tú sult as do chuairt," a dúirt Pádraigín. Go tobann chonaic sí solas geal ag teacht isteach sa seomra agus ansin rud nach raibh sí ag dúil leis. . . . .ceamara teilifíse!

AON DÉAG

críochnaithe – finished

an teaghlach ar fad – the whole family

le hamharc ar an nuacht – (in order) to watch the news

in aice leo – beside them

a thóin bhreá Ghaelach – his fine Irish behind

roimh i bhfad – before long

áit a raibh Máire Mhic Giolla Íosa inniu – where (lit. a place) Mary McAleese was today

lig gach duine scread astu – everyone let out a scream

go cúramach – carefully

focail Phádraigín – Pádraigín’s words

nach tusa an bhean uasal cheart! – aren’t you the proper lady!

go taircisneach – sarcastically

 AON DÉAG

An iarnóin sin, nuair a bhí an dinnéar críochnaithe, shuigh Pádraigín agus an teaghlach ar fad síos os comhair na teilifíse le hamharc ar an nuacht. Shuigh a tuismitheoirí le chéile ar an tolg, shuigh Pádraigín in aice leo, shuigh a deirfiúr Úna sa chathaoir uilleach, agus shuigh a deartháir Pól ar a thóin bhreá Ghaelach ar an urlár. Roimh i bhfad dúirt an láithreoir teilifíse "Agus anois píosa nuachta ó chontae Aontroma, áit a raibh Máire Mhic Giolla Íosa inniu." Las daidí an físthaifeadán agus ansin bhí aghaidh Phádraigín ar an scáileán. Lig gach duine scread astu agus ansin d’éist siad go cúramach le focail Phádraigín: "…tá súil agam go mbainfidh tú sult as do chuairt." "Ó! Nach tusa an bhean uasal cheart!" a dúirt Úna go taircisneach.

DÓ DHÉAG

ina dhiaidh sin – after that

chuala Pádraigín an guthán ag bualadh – Pádraigín heard the phone ringing

a stóirín – darling (lit. little (treasure) store)

an t-aingeal deas múinte – the nice polite angel

ná tosaigh tusa – don’t you start

bhí an teaghlach ag spochadh asam cheana féin – the family has already been teasing mé

i ndáiríre – seriously

ná tabhair an béal bán dom a mhic! – don’t try to flatter me boy! (lit. don’t give me the white mouth son!)

a d’fhreagair Pádraigín – answered Pádraigín

leis sin – with that

rinne sí aoibh bheag – she gave a little smile

DÓ DHÉAG

Cúpla bomaite ina dhiaidh sin, chuala Pádraigín an guthán ag bualadh. Léim sí suas agus thóg sí an fón go gasta. Eoin a bhí ann. "Bhuel a stóirín, nach tusa an t-aingeal deas múinte!" "Maith go leor, maith go leor, ná tosaigh tusa," a dúirt Pádraigín, "bhí an teaghlach ag spochadh asam cheana féin. "Maith go leor," a dúirt Eoin, "ach i ndáiríre, labhair tú go hiontach maith agus bhí tú dóighiúil ar fad." "Ná tabhair an béal bán dom a mhic!" a d’fhreagair Pádraigín. Agus leis sin rinne sí aoibh bheag agus mhothaigh sí sásta léi féin.

TRÍ DÉAG

ina dhiaidh sin – after that

bhí run aici dul – she intended to go

lár na cathrach – the city centre

chun píosa beag siopadóireachta a dhéanamh – (in order) to do a wee bit of shopping

dá breithlá – for her birthday

d’ith siad beirt – the pair of them ate

déan deifir – hurry up

tá sé in am dúinn bheith ar an bhóthar – it’s time we were on the road

ná tabhair Úinsín orm – don’t call me Úinsín

óinsín – silly, foolish girl

TRÍ DÉAG

Mhúscail Pádraigín go measartha luath an Satharn ina dhiaidh sin mar bhí rún aici dul isteach go lár na cathrach chun píosa beag siopadóireachta a dhéanamh leis an airgead a fuair sí dá breithlá. D’ullmhaigh sí an bricfeasta, arán rósta agus calóga arbhair, agus ansin mhúscail sí Úna. D’ith siad beirt a mbricfeasta sa seomra bia go gasta agus ansin d’amharc Pádraigín ar a huaireadóir. "Haigh a Úinsín, déan deifir, tá sé in am dúinn bheith ar an bhóthar!" "Ná tabhair Úinsín orm a óinsín!" a d’fhreagair a deirfiúr go feargach. "Maith go leor," a dúirt Pádraigín, "ach déan deifir. . . . .le do thoil."

CEATHAIR DÉAG

i dtreo – in the direction of

stáisiún na mbusanna – the bus station

d’amharc siad ar a chéile – they looked at each other

ar dtús – first, firstly, at first

níor cheannaigh Pádraigín rud ar bith – Pádraigín didn’t buy anything

thug siad aghaidh ar na siopaí éadaigh – they set off towards the clothes shops (lit. they gave face on the clothes shops)

agus is ansin a bhí an craic! – and it’s there they had crack!

idir gléasadh agus gáire – what with dressing-up and laughing

agus magadh agus margaí – and slagging and bargains (lit. markets)

bhí am ar dóigh acu – they had a great time

caipín cluiche corr – a baseball cap

CEATHAIR DÉAG

Roimh i bhfad bhí siad beirt sa bhus ag dul i dtreo lár na cathrach. Bhí a lán paisinéirí sa bhus. Nuair a thuirling siad ag stáisiún na mbusanna d’amharc siad ar a chéile agus rinne siad beirt aoibh mhór. Chuaigh siad ar dtús go dtí siopa ceirníní cóngarach don stáisiún. Cheannaigh Úna dlúthdhiosca agus iris cheoil ach níor cheannaigh Pádraigín rud ar bith. Ansin, thug siad aghaidh ar na siopaí éadaigh agus is ansin a bhí an craic! Idir gléasadh agus gáire, agus magadh agus margaí, bhí am ar dóigh acu. Cheannaigh Pádraigín sciorta corcra, barr bán agus scairf dubh. Cheannaigh a deirfiúr lomra dúghorm agus caipín cluiche corr leis an fhocal "Oui!" scríofa air.

CÚIG DÉAG

tá ocras an domhain orm – I am absolutely starving (lit. the hunger of the world is on me)

bhí sé in am do na cailíní lón a cheannach – it was time for the girls to buy lunch

cé acu – which

ní maith liom ceachtar acu – I don’t like either of them

go bhfuil an-dúil agam i mBurger King – that I am very fond of Burger King

béile le sicín ann – a meal with chicken in it

le fírinne – to tell the truth, if the truth be known

ní raibh mórán dúil aici i bhfeoil ar chor ar bith – she wasn’t terribly fond of meat at all

rudaí cosúil le lasagne – things like lasagne

tá bróga le ceannach – there are shoes to be bought

CÚIG DÉAG

Nuair a d’fhág siad Exhibit chuir Pádraigín a lámh ar a bolg agus dúirt sí "Ó a Dhia, tá ocras an domhain orm!" Bhí sé in am do na cailíní lón a cheannach. "Cé acu bialann an fearr leat, KFC nó Pizza Hut, a Úna?" a d’fhiafraigh Pádraigín. "Ní maith liom ceachtar acu," a d’fhreagair Úna, "tá a fhios agat go bhfuil an-dúil agam i mBurger King." "Maith go leor," a dúirt Pádraigín go míshásta, "borgairí agus sceallóga…arís." Roghnaigh Pádraigín béile le sicín ann agus fuair sí sú oráiste fosta. Ní raibh dúil aici i mborgairí. Le fírinne, ní raibh mórán dúil aici i bhfeoil ar chor ar bith. D’ith sí ispíní, bagún, sicín agus rudaí cosúil le lasagne, ach le fírinne ní raibh dúil aici i bhfeoil dhearg. Chríochnaigh sí a sú oráiste agus ansin dúirt sí "Haigh a Úna, tá sé in am dúinn bheith ar an bhóthar arís……tá bróga le ceannach."

SÉ DÉAG

nuair a bhain siad an siopa bróg amach – when they reached the shoe shop

go díreach galánta ar fad – just absolutely gorgeous

a deirfiúr dhil – her beloved sister

ba chuma le Pádraigín – Pádraigín didn’t care

tá siad ina margadh – they are a bargain

tá lacáiste caoga faoin gcéad orthu – there is a discount of fifty percent on them

ceannóidh mé iad! – I will buy them!

chun a sparán a fháil – (in order) to get her purse

SÉ DÉAG

Nuair a bhain siad an siopa bróg amach chonaic Pádraigín péire bróg a bhí galánta ar fad. "Tá na bróga sin go díreach galánta ar fad!" a dúirt sí le hÚna. "Sílim féin go bhfuil siad seanaimseartha," a d’fhreagair a deirfiúr dhil. Ba chuma le Pádraigín. "Gabh mo leithscéal a bhean uasail," a dúirt sí leis an fhreastalaí, "ach cá mhéad atá ar na bróga seo?" "Tá siad ina margadh," a d’fhreagair an freastalaí, "tá lacáiste caoga faoin gcéad orthu. Cúig phunt is tríocha." "Ceannóidh mé iad!" a dúirt Pádraigín, agus chuir sí a lámh ina mála láimhe chun a sparán a fháil. Ach ní raibh sé ann!

SEACHT DÉAG

ag dul titim i laige – going to faint

dúirt sí léi gan a bheith buartha – she told her not to be worried

fágtha sa sparán – left in the purse

tóg go bog é – take it easy

gheobhaidh muid é – we will get it

má théimid ar ais – if we go back

rug sí ar láimh Phádraigín – she took hold of Pádraigín’s hand

doras an tsiopa – the door of the shop

ina sheasamh os a gcomhair – standing opposite them

spéaclaí gréine – sunglasses

bhí ionadh ar Phádraigín – Pádraigín was surprised

SEACHT DÉAG

Shíl Pádraigín go raibh sí ag dul titim i laige. Bhí Úna iontach ciallmhar, áfach, agus dúirt sí léi gan a bheith buartha. "Cá mhéad a bhí fágtha sa sparán?" a d’fhiafraigh sí. "Ó níl a fhios agam go cinnte……corradh is daichead punt b’fhéidir." "Bhuel," a dúirt Úna, "tóg go bog é. Gheobhaidh muid é go cinnte má théimid ar ais go Burger King. D’íoc tú as do lón, nár íoc? Agus bhí sé agat ag an am sin, nach raibh?" Agus leis sin, rug sí ar láimh Phádraigín agus chuaigh siad go dtí doras an tsiopa. D’oscail Úna an doras agus ina sheasamh os a gcomhair bhí stócach ard le spéaclaí gréine air. Bhí ionadh ar Phádraigín a sparán a fheiceáil ina láimh.

OCHT DÉAG

chonaic mé sibh i bhur suí – I saw you (pl.) sitting

os mo chomhair – opposite mé

thug mé faoi deara – I noticed

go borb – abruptly

thug sí an sparán as a láimh – she took the purse out of his hand

chomh borb céanna – just as abruptly

ag cuntas an airgid – counting the money

bhí aiféala uirthi – she was ashamed

shiúil siad leo – they walked off

ní gá a rá go raibh raic ann – needless to say there were ructions

OCHT DÉAG

"Em. . . .Dia daoibh. Bhí sibh i mBurger King, nach raibh? Chonaic mé sibh i bhur suí os mo chomhair," a dúirt sé leis an bheirt acu. "Chonaic mé tusa go speisialta," a dúirt sé le Pádraigín. Thiontaigh a haghaidh dearg píosa. "Nuair a d’imigh sibh thug mé faoi deara go raibh an sparán seo fágtha ar an suíochán. Lean mé anseo thú…SIBH!" "Bhuel, nach tusa an fear ionraic!" a dúirt Úna go borb, agus thug sí an sparán as a láimh chomh borb céanna. Thiontaigh aghaidh Phádraigín níos deirge arís nuair a thosaigh Úna ag cuntas an airgid. Bhí aiféala uirthi. "Go raibh céad míle maith agat," a dúirt sí leis an stócach, "is fear ionraic thú i ndáiríre." Agus leis sin rug Úna ar a láimh arís agus shiúil siad leo. Ní gá a rá go raibh raic ann ar an bhus abhaile!

NAOI DÉAG

ag iarraidh a lón a chríochnú – trying to finish her lunch

tá boladh deas uaidh sin – that smells nice (lit. there is a nice smell from that)

cad é atá ort? – what is wrong with you? (lit. what (sickness) is on you?)

an bhfuil leathuair le spáráil agat? – have you half an hour to spare?

tá mo shrón stoptha – my nose is blocked up

tá mé ag cur allais – I am sweating

NAOI DÉAG

Bhí Pádraigín ina suí Máirt amháin léi féin sa cheaintín ag iarraidh a lón a chríochnú nuair a tháinig Eoin isteach. D’amharc sé ar an anraith agus ceapaire a bhí aici ar an tábla. "Tá boladh deas uaidh sin, an bhfuil sé blasta?" a d’fhiafraigh sé. "Tá. Níl. Tá agus níl. Níl a fhios agam. Ní mhothaím go ró-mhaith inniu." a dúirt Pádraigín. "Cad é atá ort?" a d’fhiafraigh Eoin. "An bhfuil leathuair le spáráil agat?" a d’fhreagair sí. "Ar dtús, nuair a mhúscail mé inniu bhí tinneas cinn orm agus mhothaigh mé measartha te. Ag am sosa mhothaigh mé pian i mo bholg agus d’éirigh mé fuar. Anois tá tuirse orm agus mothaím iontach te arís. Tá mo shrón stoptha agus tá mé ag cur allais."

FICHE

b’fhearr liom bheith – I would prefer to be

liom féin – by myself

imigh leat abhaile – take yourself off home

tá an ceart agat – you are right

ní thiocfaidh biseach orm – I will not get better (lit. a cure will not come on me)

b’fhearr dom bheith – I would be better off

níos moille – later

chuir daidí fios ar an dochtúir – daddy sent for the doctor

seisean – emphatic form of sé

FICHE

"Ar inis tú do do mhúinteoir go raibh tú tinn?" "Níor inis. B’fhearr liom bheith anseo ar scoil le mo chuid cairde ná bheith liom féin sa bhaile." "Ná bí amaideach a stóirín. Níl tú go maith. Tá slaghdán nó fliú ort. Imigh leat abhaile." "Tá an ceart agat," a d’admhaigh sí, "ní thiocfaidh biseach orm anseo ar scoil. B’fhearr dom bheith i mo leaba." Chuaigh Pádraigín chuig banaltra na scoile agus taobh istigh de chúig bhomaite is daichead bhí sí ina codladh ina leaba bheag féin ina seomra codlata beag féin. Níos moille sa tráthnóna chuir daidí fios ar an dochtúir agus dúirt seisean go raibh an fliú uirthi ceart go leor.

FICHE A hAON

an lá dár gcionn – the following day

leathuair sula ndeachaigh sé – half an hour before she went

má bhíonn ocras ort – if you are hungry

leat féin – by yourself

dubh dóite – fed up

 FICHE A hAON

An lá dár gcionn mhúscail a mamaí í leathuair sula ndeachaigh sí amach ar obair. Bhí deoch the aici di. "Cad é mar atá tú inniu a thaisce?" a d’fhiafraigh sí. "Tá mo chloigeann nimhneach go fóill agus tá mé measartha te," a d’fhreagair a hiníon. "Gheobhaidh mé buidéal leighis nó táibléid duit sa siopa poitigéara. An bhfuil ocras ort a thaisce?" "Níl." "Bhuel, má bhíonn ocras ort níos moille sa lá tá bia thíos staighre sa chistin. Tá píóg sicín agus arbhar milis sa chuisneoir agus cannaí d’anraith sa chófra. Cad é a dhéanfaidh tú inniu leat féin sa teach? Nach mbeidh tú dubh dóite?" "Beidh mé ceart go leor liom féin," a d’fhreagair Pádraigín. "Éistfidh mé le ceol, léifidh mé leabhar, amharcfaidh mé ar fhíseán nó scríobhfaidh mé litir."

FICHE A DÓ

bhí an ceart ag máthair Phádraigín – Pádraigín’s mother was right

giota d’úrscéal bleachtóireachta – a bit of a detective novel

bhí sé maith gan a bheith iontach – it was good without being wonderful

ar feadh leathuaire – for half an hour

ní raibh fonn uirthi – she didn’t feel like it

sa deireadh – in the end

le feiceáil an raibh rud ar bith suimiúil ar an leabhragán – (in order) to see if there was anything interesting on the bookshelf

FICHE A DÓ

Ach bhí an ceart ag máthair Phádraigín. Taobh istigh de chúpla uair bhí sí dubh dóite ar fad. Nuair a d’fhág mamaí d’éist Pádraigín le dlúthdhiosca ar a seinnteoir féin ina seomra. Léigh sí giota d’úrscéal bleachtóireachta a bhí aici ó leabharlann na scoile. Bhí sé maith gan a bheith iontach. D’amharc sí ar fhíseán greannmhar ar feadh leathuaire ach níor scríobh sí litir ar chor ar bith mar ní raibh fonn uirthi. Scríobh sí cúpla focal ina dialann, áfach. D’éirigh sí as a leaba sa deireadh agus chuaigh sí isteach i seomra a tuismitheoirí le feiceáil an raibh rud ar bith suimiúil ar an leabhragán. Agus bhí. Bhí go cinnte.

FICHE A TRÍ

is airde – highest

nach bhfaca sí riamh roimhe – that she had never seen before

chun an t-albam a fháil – (in order) to get the album

ní raibh sí in ann a súile a chreidbheáil – she wasn’t able to believe her eyes

bliain éigin i rith na n-ochtóidí – some year during the eighties

lig sí scread aisti – she let out a scream

gléasta – dressed

spréite – spread, flared

déanta as éadach lonrach – made out of shiny cloth

níos measa ná sin – worse than that

FICHE A TRÍ

Ansin, ar an tseilf is airde sa leabhragán chonaic Pádraigín albam tiubh nach bhfaca sí riamh roimhe sin. Sheas sí ar stól plaisteach a bhí taobh leis an leabhragán agus shín sí suas chun an t-albam a fháil. Ní raibh sí in ann a súile a chreidbheáil. Taobh istigh den albam bhí bailiúchán de ghrianghrafanna dá tuismitheoirí ag bainis a haintín Caitlín agus uncail Séamus bliain éigin i rith na n-ochtóidí. Lig sí scread aisti nuair a chonaic sí na héadaí a bhí siad ag caitheamh! Bhí siad seanaimseartha ar fad. Bhí a hathair gléasta go hamaideach. Bhí a charbhat iontach tanaí agus iontach iontach geal. Bhí a bhríste spréite ag an bharr agus iontach cúng ag an bhun. Bhí crios bán agus stocaí bána air, agus bhí a chulaith déanta as éadach lonrach. Níos measa ná sin, áfach, ní raibh féasóg ar bith ar a aghaidh. Daidí bocht!

FICHE A CEATHAIR

is amhlaidh a bhí a máthair – her mother was the same

a leithéid d’fhaisean! – such fashion!

a bhí gránna ar fad – which was totally ugly

bhí siad uilig gléasta suas – they were all dressed up

uafásach olc – terribly bad

millteanach – terrible

gruaig a máthar – her mother’s hair

bhí folt fada catach uirthi – she had a long, curly head of hair

cuid mhór gruaige ar bharr a cinn – a great deal of hair on the top of her head

FICHE A CEATHAIR

Is amhlaidh a bhí a máthair sna pictiúir. Ceart go leor, bhí sí álainn ar fad, ach a leithéid d’fhaisean! Bhí cóta mór fada leathair uirthi a bhí gránna ar fad. Is amhlaidh a bhí na mná eile áfach. Bhí siad uilig gléasta suas i bhfaisean uafásach olc. Bhí a gcuid gruaige millteanach fosta. Thaitin gruaig a máthar léi anois, deas díreach agus réasúnta gairid, ach sna grianghrafanna seo bhí folt fada catach uirthi, agus cuid mhór gruaige ar bharr a cinn. Mamaí bhocht!

Thosaigh Pádraigín ag gáire is ag gáire. Mhothaigh sí biseach ag teacht uirthi.

FICHE A CÚIG

rinne Pádraigín gearán – Pádraigín complained

ach oiread – either

is cuma – it doesn’t matter

ar feadh coicíse – for a fortnight

bhí an crann curtha – the die was cast, it was decided

tuistí – shorter form of tuismitheoirí

idir dhá chomhairle – undecided (between two things)

ar chóir dóibh? – should they?

nach cuma? – does it matter? who cares?

FICHE A CÚIG

Rinne Pádraigín gearán le daidí. Níor éist daidí léi. Rinne sí gearán eile le mamaí. Níor éist mamaí léi ach oiread. Lúnasa a bhí ann. "Níor mhaith liom dul ar laethanta saoire leis an teaghlach," a dúirt sí. "Is cuma. Tá tú ró-óg fanacht sa bhaile leat féin ar feadh coicíse," a dúirt a tuismitheoirí. Bhí an crann curtha. Bheadh Pádraigín ag dul ar laethanta saoire le mamaí, daidí, Pól agus Úna. Bhí a tuistí idir dhá chomhairle, ar chóir dóibh dul go tuaisceart na Spáinne nó deisceart na Fraince? "Nach cuma?" a shíl Pádraigín. Ach ní dúirt sí focal.

FICHE A SÉ

ar a laghad – at least

i gcónaí – always

ar a bealach amach – on her way out

sa phríomhchathair – in the capital

ar nós na gaoithe – like the wind

thar a bheith – exceedingly (lit. beyond being)

thug sí aire mhaith dóibh – she took good care of them

bhí an t-ádh ar Phádraigín – Pádraigín was lucky

 FICHE A SÉ

Bhain sí sult as an phacáil ar a laghad. Thaitin an chuid sin de na laethanta saoire léi i gcónaí. Chuir sí gach rud i mála spóirt ollmhór amháin agus rug sí ar a pas ar a bealach amach. Thiomáin mamaí ar an mhótarbhealach go dtí an t-aerfort sa phríomhchathair ar nós na gaoithe mar bhí siad píosa beag mall. Bhí eitilt iontach pléisiúrtha acu chun na Spáinne agus bhí an t-aeróstach ar an eitleán thar a bheith cairdiúil. Bhí sí gléasta in éide deas gorm agus thug sí aire mhaith dóibh. Bhí an t-ádh ar Phádraigín go raibh siad ag taisteal in eitleán agus ní ar long. Bhí eagla uirthi roimh an fharraige. Níor thaitin an bád léi ar chor ar bith nuair a d’éirigh an fharraige garbh.

FICHE A SEACHT

thar lear – abroad

roimhe sin – before (that)

fliuch báite – soaking wet

landáil siad – they landed

ní dúirt mamaí, áfach, ach – mummy, however, only said

bhí go leor tráchta – there was enough traffic

gur tír te tirim a bhí sa Spáinn – that Spain was a hot, dry country

 FICHE A SEACHT

Bhí Pádraigín thar lear uair amháin roimhe sin, i dtuaisceart na hIodáile leis an teaghlach, agus bhain sí an-sult as an turas sin. D’fhan siad i bpuball mór ar láthair campála an t-am sin. Ní raibh an t-ádh orthu, áfach, mar oíche amháin bhí toirneach agus tintreach ann agus bhí siad uilig fliuch báite leis an fhearthainn. "An bhfuil muid ag stopadh in árasán an t-am seo?" a d’fhiafraigh sí nuair a landáil siad. Ní dúirt mamaí, áfach, ach "Feicfidh sibh." Thóg siad a gcuid bagáiste agus roimh i bhfad bhí siad i gcóiste mór ar mhótarbhealach eile. Bhí go leor tráchta ar an bhóthar agus ag amharc amach as an fhuinneog, thug Pádraigín faoi deara gur tír te tirim a bhí sa Spáinn ceart go leor.

FICHE A hOCHT

trí huaire go leith – three and a half hours

ciallaíonn sé sin – that means

cé go raibh – even though there was

go mór in amhras – very doubtful

ní fhaca sí – she didn’t see

san fhorhalla – in the foyer

mar ba ghnách – as (was) usual

chun argóint leis – (in order) to argue with him

faraor – alas, unfortunately

FICHE A hOCHT

Trí huaire go leith níos moille agus bhí siad ag an óstán. Trí huaire go leith! Bhí an teaghlach ar fad dubh dóite faoin am seo. "Hotel del Puente" an t-ainm a bhí ar an teach ósta. "Ciallaíonn sé sin ‘Óstán an Droichid’ ", a dúirt Pádraigín. Cé go raibh linn snámha os a chomhair, bhí sí go mór in amhras faoin lóistín seo. Bhí trí réalta os cionn an dorais agus bhí gach rud réasúnta glan agus néata, ceart go leor, ach ní fhaca sí cúirteanna leadóige ar bith agus……cá raibh an cladach? San fhorhalla chonaic sí an fáilteoir ina suí taobh thiar den chuntar. "Maith go leor a Phádraigín," a dúirt daidí, "tá Spáinnis agat, nach bhfuil?" "Níl mé ábalta a dhaidí!" a d’fhreagair Pádraigín agus a haghaidh ag tiontú dearg mar ba ghnách. Bhí sí ró-thuirseach chun argóint leis, áfach. Bhí an crann curtha arís, faraor.

FICHE A NAOI

go cúthalach – shyly

threoraigh sí go dtí a seomra iad – she directed them to their room

leapacha – plural of leaba

briste – broken

má – if

i dtús báire – in the first place, to begin with

fágtha – left

ina luí – lying

FICHE A NAOI

"Ah… buenos días… soy… em…" a thosaigh Pádraigín go cúthalach. Buíochas le Dia, áfach, bhí Béarla measartha maith ag an fháilteoir agus, nuair a chláraigh siad, threoraigh sí go dtí a seomra iad. Ach a leithéid de sheomra! Bhí folúsghlantóir i lár an urláir, ní raibh braillíní ar bith ar na leapacha, bhí an troscán salach, bhí an clograidió briste, ní raibh crochadáin ar bith sa vardrús agus ní raibh Pádraigín ábalta teilifíseán ar bith a fheiceáil ach oiread. Ach má bhí an seomra codlata olc, bhí an seomra folctha níos measa. I dtús báire, ní raibh tuáillí ar bith ann, ní raibh cuirtín ar bith ann don chithfholcadán agus ní raibh páipéar leithris ar bith fágtha ann. Bhí an folcadán salach, bhí gallúnach ina luí sa bháisín, bhí an t-urlár fliuch agus bhí taos fiacla ar an scáthán. Iontach!

TRÍOCHA

le gearán a dhéanamh – (in order) to make a complaint

níor éirigh leis – he did not succeed

theip air – he failed

a bhí cearr leis an seomra – which was wrong with the room

d’iarr sí seomra níos fearr ar an fháilteoir – she asked the receptionist for a better room

go ndearna sí – that she made

mícheart – incorrect, wrong

ghabh Pádraigín buíochas léi – Pádraigín thanked her

sa deireadh thiar thall – at long last

tús ceart a chur leis na laethanta saoire – to start the holidays properly

TRÍOCHA

Thóg daidí an teileafón le gearán a dhéanamh. Níor éirigh leis. Theip air mar ní raibh Spáinnis ar bith aige agus níor thuig an fáilteoir a chuid Béarla. Scríobh mamaí gach rud a bhí cearr leis an seomra síos ar leathanach agus chuaigh Pádraigín síos le gearán a dhéanamh. D’iarr sí seomra níos fearr ar an fháilteoir. Dúirt an bhean go ndearna sí meancóg agus gur chuir sí go dtí an seomra mícheart iad i dtús báire. Ghabh Pádraigín buíochas léi agus d’fhill sí go dtí an teaghlach l’eochair nua do sheomra nua. Sa deireadh thiar thall bhain an teaghlach a sheomra ceart amach. Thiocfadh leo tús ceart a chur leis na laethanta saoire anois.

TRÍOCHA A hAON

chomh donn le cnó – as brown as a nut

rinne sí bolg le grian – she sunbathed

sula ndeachaigh sí – before she went

ag deireadh an lae – at the end of the day

go dtí gur phléasc an liathróid – until the ball burst

TRÍOCHA A hAON

Bhí Pádraigín chomh donn le cnó i ndiaidh seachtaine mar rinne sí bolg le grian gach lá ar an trá le hÚna. Cheannaigh sí bicíní nua sula ndeachaigh sí ar laethanta saoire agus bhí sí cinnte ionlach gréine a úsáid agus spéaclaí gréine a chaitheamh. Luigh sí i gcónaí ar thuáille mór dorcha a fuair sí san óstán ach níor thaitin sé léi nuair a bhí sé gaofar mar chuaigh an gaineamh gach áit. Idir an t-ionlach gréine agus an gaineamh bhí Pádraigín cosúil le taoschnó ag deireadh an lae. Bhí liathróid trá ag Pól agus d’imir siad peil agus eitpheil go minic go dtí gur phléasc an liathróid nuair a thit sé ar charraig ghéar. Thosaigh Pól ag caoineadh, mar sin de, cheannaigh Pádraigín uachtar reoite dó.

TRÍOCHA A DÓ

chun scairt a chur ar Eoin – (in order) to call Eoin

ní raibh ach nóta míle peseta ag Pádraigín – Pádraigín only had a thousand peseta note

bhí boinn de dhíth uirthi – she needed coins

fuair sí amach – she found out

ag léamh leathanach ón Idirghréasán – reading pages from the Internet

chuir sí ríomhphost chuig Eoin – she sent an e-mail to Eoin

níl caill ar an óstán – the hotel’s not bad

TRÍOCHA A DÓ

TRÍOCHA A TRÍ

an lá dár gcionn – the following day

le dul chuig an trá – (in order) to go to the beach

le bronntanais a cheannach – (in order) to buy presents

ná mar a bhí siad in Éirinn – than they were in Ireland

chomh maith leis na bronntanais – as well as the presents

ionlach iarbhearrtha – aftershave (lotion)

fáinne eochracha – key ring

déanta as cadás – made of cotton

ar na gaobhair – nearby

saor in aisce – free (of charge)

TRÍOCHA A TRÍ

An lá dár gcionn bhí sé i bhfad ró-the le dul chuig an trá. Chuaigh daidí amach leis féin go measartha luath agus fuair sé gluaisteán ar cíos. Chuaigh an teaghlach go dtí lárionad siopadóireachta sa bhaile mhór le bronntanais a cheannach. Bhí rudaí áirithe níos saoire sa Spáinn ná mar a bhí siad in Éirinn. Chomh maith leis na bronntanais, cheannaigh daidí ceamara nua, uisce beatha Albanach agus ionlach iarbhearrtha dó féin. Cheannaigh mamaí peann galánta, mála láimhe agus cumhrán di féin. Chonaic Pádraigín crios leathair deas i siopa cuimhneacháin agus cheannaigh sí é d’Eoin. Chuir fear an tsiopa ainm Eoin ar an chrios. Fuair Pól T-léine agus fáinne eochracha, agus cheannaigh Úna bríste nua déanta as cadás. Nuair a chríochnaigh an teaghlach a gcuid siopadóireachta chaith siad tamall in iarsmalann a bhí ar na gaobhair. Ní raibh sí iontach suimiúil, ach ar a laghad bhí sí deas fionnuar……agus saor in aisce.

TRÍOCHA A CEATHAIR

fá choinne béile – for a meal

níl rogha iontach maith ann – there’s not a very good choice

nár ith tú riamh – that you never ate before

ar mhaithe leis an chraic – just for the crack

máthair shúigh – squid

má tá cead agam – if I am allowed

dá bhfeicfeá – if you saw

fána coinne – for her

thiocfadh leat bheith cinnte de sin – you could be sure of that

TRÍOCHA A CEATHAIR

An tráthnóna sin chuaigh an teaghlach ar fad amach fá choinne béile i mbialann measartha costasach ar an chósta. Bhí siad uilig gléasta suas ina gcuid éadaí is fearr. Idir ionlach iarbhearrtha agus cumhrán, bhí Pól ag gearán faoin bholadh sa charr. Rinne Pól gearán arís nuair a chonaic sé an biachlár. "Níl rogha iontach maith ann!" a dúirt sé. "Cá bhfuil na sceallóga agus na hispíní?" "Tá tú sa Spáinn a amadáin!" a d’fhreagair Pádraigín. "Roghnaigh rud éigin Spáinneach nár ith tú riamh……ar mhaithe leis an chraic……sailéad nó béile le rís ann." Roghnaigh Pádraigín féin rud nár ith sí riamh go cinnte……máthair shúigh! "Ar mhaith leat gloine fíona a Phádraigín?" a d’fhiafraigh mamaí. "Ba mhaith, má tá cead agam," a d’fhreagair a hiníon. Dá bhfeicfeá an gloine beag bídeach fíona a dhoirt mamaí amach fána coinne! Ní bheadh tinneas cinn ar bith ar Phádraigín an mhaidin dár gcionn, thiocfadh leat bheith cinnte de sin.

TRÍOCHA A CÚIG

cén fáth – why

a bhí á gcaitheamh – which were being smoked

mhothaigh sí a cuid éadaigh – she smelt her clothes

bhí boladh millteanach toite uathu – there was a terrible smell of smoke from them

ní raibh sí cleachtaithe leis sin – she was not used to that

níor chaith mamaí ná daidí tobac – neither mummy nor daddy smoked

bhí……ólta aici – she had drunk……

líon sí a scamhóga – she filled her lungs

aer glan na farraige – the clean sea air

ní raibh sí ag dúil leis sin – she was not looking forward to that

TRÍOCHA A CÚIG

Ní raibh a fhios ag Pádraigín cén fáth, ach bhí sí masmasach an mhaidin dár gcionn ceart go leor. An mháthair shúigh? An fíon b’fhéidir? An boladh ón ionlach iarbhearrtha agus cumhrán sa charr? Nó b’fhéidir an toit uilig ó na toitíní agus todóga a bhí á gcaitheamh sa bhialann. Mhothaigh sí a cuid éadaigh agus bhí boladh millteanach toite uathu ceart go leor. Ní raibh sí cleachtaithe leis sin mar níor chaith mamaí ná daidí tobac ar chor ar bith. Bhí sí ceart go leor arís nuair a bhí gloine mór de shú oráiste ólta aici ó sheirbhís seomraí. Chuaigh sí amach ar an bhalcóin agus líon sí a scamhóga le haer glan na farraige. Bheadh siad ag dul abhaile arís i gceann cúpla lá agus ní raibh sí ag dúil leis sin. Ach, ar a laghad, d’fheicfeadh sí Eoin arís. Thabharfadh sí a chrios dó agus ansin déarfadh sí "Ar chronaigh tú mé a thaisce?"

TRÍOCHA A SÉ

rinne sí dearmad – she forgot

fan nóiméad – wait a minute

mar sin – so, therefore

tá deifir orm – I am in a hurry

go fadálach – slowly

ar mire – furious

réidh le pléascadh – ready to explode

drochscéal – bad news

TRÍOCHA A SÉ

Rinneadh iarracht oiread agus is féidir den "Minimum Core Vocabulary List (Foundation Tier) – GCSE" a úsáid sna leathanaigh seo, sa dóigh is go dtiocfadh le daltaí an foclóir sin a fhoghlaim giota ar ghiota agus ar dhóigh measartha pléisiúrtha. Tá thart fá leathchuid den fhoclóir sin le fáil sna sé scéal seo agus, le cuidiú Dé, beidh an fuílleach in imleabhar a dó.

Scríobhadh na scéalta beaga seo fá choinne úsáid i rang de chailíní, mo leithscéal má tá na hábhair nó na téamaí claonta dá bharr.

Aithnítear go bhfuil rudaí sa téacs seo nach bhfuil ag teacht céad faoin gcéad le húsáid cheart na Gaeilge, m.s. úsáid na haimsire caite in ionad na haimsire gnáthchaite in áiteanna, ach déantar an méid seo le rudaí a dhéanamh níos simplí agus níos sothuigthe d’fhoghlaimeoirí.

Tá gach scéal roinnte i sé chuid. Is féidir athchoimriú nó scrúdú a dhéanamh i ndiaidh gach leathdhosaen mar sin.