พระมหากัสสปผู้ยอดสันโดษ

พระพุทธเจ้า ประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน เมืองสาวัตถี ได้ตรัสยกย่องพระมหากัสสป ว่าเป็น ยอดของผู้สันโดษ ด้วยปัจจัยสี่ ไว้ดังนี้

“ภิกษุทั้งหลาย! กัสสปนี้เป็นผู้สันโดษด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และเภสัชตามมีตามได้ เป็นผู้กล่าวคุณแห่งความสันโดษ ไม่แสวงหาด้วยวิธีอันไม่สมควร เมื่อไม่ได้ก็ไม่สะดุ้ง ครั้นได้ก็ไม่ยินดี ไม่ติดใจ ไม่พัวพัน มีปกติเห็นโทษ มีปัญญาเครื่องสลัดออก ย่อมใช้สอย ย่อมบริโภค

เหตุนั้นแล พวกเธอพึงศึกษาอย่างนี้ว่า เราจักเป็นผู้สันโดษ ด้วยปัจจัย ๔ ตามมีตามได้ จักไม่แสวงหาอันไม่สมควร

ภิกษุทั้งหลาย! เราจะสอนพวกเธอ จงตามอย่างกัสสป หรือทำตัวเหมือนกัสสป พวกเธอเมื่อฟังแล้ว จงทำอย่างนั้นเถิด”

สันตุฏฐสูตร ๑๖/๒๑๖

พระมหากัสสปรูปนี้ มีคุณธรรมหนักแน่น ที่ท่านถือและปฏิบัติได้จนตลอดชีวิตอย่างน่าอัศจรรย์ยิ่ง แม้ท่านจะชราภาพแล้ว พระพุทธองค์ทรงขอร้อง ให้บรรเทาลงบ้างเถิด ท่านก็ไม่ยอม จึงทรงถามถึงเหตุผล ท่านจึงได้กราบทูลตอบว่า “เพื่ออนุเคราะห์ชนรุ่นหลัง”

จากพระสูตรนี้ เราจะเห็นแนวปฏิปทา ที่พระพุทธองค์ทรงโปรดเป็นพิเศษแก่พระที่ปฏิบัติขัดเกลากิเลสตัณหา ที่เรียกว่า “พระป่า” หรือ “พระธุดงค์” ก็ได้แก่พระฝ่ายวิปัสสนาธุระนั่นเอง

โดนนัยนี้ ผู้ที่หวังจะให้เป็นที่ยกย่องสรรเสริญ ของพระพุทธเจ้า ก็จงเอาอย่างพระมหากัสสปเถิด และเราก็สามารถที่จะประยุกต์เอามาปฏิบัติได้ทั้งชาววัดและชาวบ้าน นั่นคือหลักการสันโดษ คือ ความพอใจตามที่มี และยินดีตามที่ได้ ถ้าเราทำตามได้ อยู่ที่ไหนเราก็มีความสุขที่นั่น

ทุกวันนี้ ชาวพุทธเราไม่ขาดแคลนตำรา หรือคนที่จะสอนเลย แต่เราขาดแคลนคนที่จะทำตามคำสอนของพระพุทธเจ้ายิ่งนัก ขอให้เราเป็นหนึ่ง ในท่านเหล่านั้น ที่จะทำตัวอย่างไว้ให้ลูก ทำถูกไว้ให้หลานได้ชื่นชม เมื่อเราล่วงลับไปแล้วสมตามปณิธานของท่านพระมหากัสสป แม้ว่าท่านจะมีอายุยืนเพียง ๑๒๐ ปี ท่านก็ไม่เคยเปลี่ยนจุดยืนของท่านเลย แม้พระพุทธเจ้าจะตรัสขอก็ตาม สาธุ...