NESLİ TEHLİKEDEKİ CANLILAR

Nesli tehlike altında olan yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticeratine ilişkin sözleşme

Tüm canlılar öncelikle nesillerinin devamı için yaşamalıdır.

Her yıl milyonlarca dolar tutan uluslarası yaban hayatı ticareti, pek çok hayvan ve bitki türünün yok olmasının ya da sayısındaki azalmanın başlıca sorumlularından biridir. Yaban hayatı üzerindeki aşırı sömürünün endişe verici boyutlara ulaşması sonunda, 1973 de yaban hayatını bu sömürülerden ve uluslarası ticaretin tehlikelerinden korumak için anlaşma yapıldı. Kısaca CITES olarak bilinen “ Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme ” Ülkemizde 20 Haziran 1996 tarhili Resmi Gazetede yayınlanarak, 22 Aralık 1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

CITES, nesli tehlikedeki yaban hayatının uluslararası ticaretini kontrol edebilmek için, bu tür alışverişlerde hükümetlerin iznini şart koşan, dünya çapında bir sistem geliştirmiştir.

Sözleşme I, II ve III Ek listelere sahip olup bu EK listelerde yer alan türlerin ticaretini belirli esaslara dayandırmaktadır.

Buna göre; EK-I  listesinde bulunan türlerin ticareti yasaktır.

EK-II listesinde bulunan türkerin nesillleri mutlak olarak tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanmıştır.

Yaban hayatı ticareti, koruma alında olan ama ticareti engellenemeyen bir çok bitki ve hayvan türünün neslini tehlike altına almıştır.

CITES, nesli tehlikedeki yabani hayatın uluslararsı ticaretini kontrol edebilmek için kurulmuş uluslar arası bir kuruluştur.

EK-III listesinde ise taraflardan herhangi birinin aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla kendi yetki alanı içinde düzenlemeye tabi tutlan ve ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile işbirliğine ihtiyaç duyduğu belirtilen bütün türleri kapsar.

CITES Ek listelerinde yer alan ülkemiz türlerinin bazıları: Ovis ammon (Yaban Koyunu), Monachus spp., Lutra lutra (Su samuru), Ursus arctos (Boz ayı), Canis lupus (Kurt), Felis caracal (Step vaşağı), Lynx lynx (Vaşak), gündüz yırtıcı kuşları, Pelecanus cripus (tepeli pelikan), Geronticus eremita (Kelaynak), Flamingoların tamamı, gece yırtıcıları (Baykuşların tamamı), Bukalemunların tamamı, Boidae türleri, Vipera wagneri  (Kafkas engereği), Acipenseriformes (Mersin balıkları) takımının tamamı.

Türkiye’ de CITES Sözleşmesi çerçevesinde Yönetim Merciileri; Çevre Bakanlığı, Orman Bakalığı ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Bilimsel Mercii ise Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Başkanlığı(TÜBİTAK) sorumludur. Çevre Bakanlığı CİTES Sekreteryası taraf ülkeler ve ülke içindeki uygulamadan sorumlu kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlar.

Kaynak:Çevre Bakanlığı Web