ผลของพรหมจรรย์ที่แยบคาย

       ภูมิชะ!  สมณะหรือพราหมณ์เหล่าใดเหล่าหนึ่ง เป็นผู้ที่มีความเข้าใจถูกต้อง, มีความมุ่งหมายถูก ต้อง,  มีคำพูดถูกต้อง,  มีการทำงานถูกต้อง,  มีการเลี้ยงชีวิตถูกต้อง,  มีความพยายามถูกต้อง, มี ความระลึกถูกต้อง,  มีความตั้งจิตมั่นไว้อย่างถูกต้อง;  สมณะหรือพราหมณ์เหล่านั้น  ถ้าแม้ประพฤติพร หมจรรย์  โดยหวังผล  ก็ต้องได้รับผล;  ถ้าแม้ประพฤติพรหมจรรย์โดยไม่หวังผล ก็ต้องได้รับผล. ถ้า แม้ประพฤติพรหมจรรย์โดยหวังผล  และไม่หวังผล  ก็ต้องได้รับผล; ถ้าแม้ประพฤติพรหมจรรย์โดยหวัง ผลก็มิใช่  ไม่หวังผลก็มิใช่ ก็ยังต้องได้รับผล; ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร? เพราะเหตุแห่งการได้รับผลนั้น เป็นสิ่งที่เขาทั้งหลายเหล่านั้น ได้ทำไว้อย่างลึกซึ้งแยบคาย.

       ภูมิชะ! เช่นเดียวกับบุรุษผู้ต้องการน้ำมัน เสาะหาน้ำมัน เที่ยวแสวงหาน้ำมันอยู่, เขาเกลี่ยเยื่อ เมล็ดงาลงในราง ประพรมด้วยน้ำแล้วคั้นไปเรื่อยไป; แม้บุรุษนั้น ทำความหวัง---ทำความไม่หวัง--- ทั้งทำความหวังและความไม่หวัง---ทั้งทำความหวังก็หามิได้  ความไม่หวังก็หามิได้  ก็ตาม, เมื่อเขา เกลี่ยเยื่อเมล็ดงาลงในราง ประพรมด้วยน้ำ แล้วคั้นเรื่อยไป บุรุษนั้นก็ต้องได้น้ำมันอยู่เอง. ข้อนี้เพราะ เหตุไร?  เพราะเหตุแห่งการได้น้ำมันนั้น เป็นสิ่งที่บุรุษนั้นได้ทำแล้ว โดยลึกซึ้งแยบคาย ฉันใดก็ฉันนั้น. (ทรงให้อุปมาโดยทำนองนี้อีกสามข้อ คือบุรุษผุ้ตอ้งการน้ำนม รีดน้ำนมจากแม่โคลูกอ่อน, บุรุษผู้ต้องการ เนย  ปันเนยจากนมที่หลักเป็นเยื่อแล้ว,  บุรุษผู้ต้องการไฟ สีไฟจากไม้แห้ง, ก็ย่อมได้ผลตามที่ตนต้อง การ. แม้จะทำความหวังหรือความไม่หวังก็ตาม ผลนั้น ๆ ก็ย่อมมีให้เอง เพราะได้มีการทำที่ถูกต้องลง ไปแล้ว).

บาลี พระพุทธภาษิต ภูมิชสูตร อุปริ. ม. ๑๔/๒๗๙/๔๑๔, ตรัสแก่พระภูมิชเถระ ที่เวฬุวัน.