ผู้รอดตาย

       ภิกษุ  ท.! นักรบอาชีพบางคน ถือดาบและโล่ สอดใส่ธนู และแล่งเข้าสู่สงครามอันประชิดแล้ว. เขาอุตสาหะพยายามในการสู้รบนั้น. พวกข้าศึกฟันแทงเขาผู้อุตสาหะพยายามอยู่นั้น จนมีบาดแผลเต็มตัว. พวกเดียวกันนำเอาตัวเขาออกไปจากที่รบ  เพื่อนำไปส่งหมู่ญาติ. พวกญาติช่วยกันพยาบาลแก้ไขเขา. เขาถูกพวกญาติพยาบาลแก้ไขแล้ว  ก็หายจากความเจ็บนั้น. ภิกษุ ท.! นักรบอาชีพบางคนในกรณีนี้เป็น เช่นนี้ เป็นนักรบอาชีพประเภทที่สี่ มีอยู่ในโลกหาได้ในโลก....

       ภิกษุ  ท.!  นักบวชเปรียบด้วยนักรบอาชีพชนิดนี้ ก็มีอยู่ในหมู่ภิกษุหาได้ในหมู่ภิกษุเหมือนกัน. ใน กรณีนี้คือ ภิกษุเข้าไปอาศัยหมู่บ้านหรือนิคมแห่งใดแห่งหนึ่งอยู่. เวลาเช้า เธอครองจีวร ถือบาตร เข้า ไปสู่หมู่บ้านหรือนิคมนั้น  เพื่อบิณฑบาต, ไม่รักษากาย ไม่รักษาวาจา ไม่รักษาจิต, ไม่ตั้งสติไว้, ไม่ สำรวมอินทรีย์ทั้งหลาย,  เธอเห็นมาตุคามในหมู่บ้านหรือนิคมนั้น นุ่งชั่วห่มชั่ว, เพราะได้เห็นมาตุคามนุ่งห่มชั่วแล้ว, ราคะก็เสียบแทงจิตของเธอ. ภิกษุนั้นมีจิตถูกราคะเสียบแทงแล้ว แล้ว  ก็เร่าร้อนกาย  รุ่มร้อนใจได้ความคิดว่า  "อย่างเลย เราจักกลับไปสู่อาราม จักบอกความนี้แก่ ภิกษุทั้งหลายตามความในใจของเราว่า     ท่านผู้มีอายุ     ท.!    ข้าพเจ้าถูกราคะแผดเผาแล้ว ถูกราคถครอบงำแล้ว   ข้าพเจ้าไม่อาจจะสืบพรหมจรรย์ต่อไปได้  ข้าพเจ้าต้องเปิดเผยถึงความเป็นผู้ หมดกำลังใจต่อสิกขา  จักบอกเลิกสิกขา  หมุนกลับคืนไปสู่เพศต่ำแห่งคฤหัสถ์" ดังนี้. ภิกษุนั้น ไปถึง อารามแล้วบอกความนั้นแก่ภิกษุทั้งหลายว่า  "ท่านผู้มีอายุ  ท.!  ข้าพเจ้าถูกราคะแผดเผาแล้ว ถูกราคะ ครอบงำแล้วข้าพเจ้าไม่อาจจะสืบพรหมจรรย์ต่อไปได้  ข้าพเจ้าต้องเปิดเผยถึงความเป็นผู้หมดกำลังใจ ต่อสิกขา จักบอกเลิกสิกขา หมุนกลับคืนไปสู่เพศต่ำแห่งคฤหัสถ์" ดังนี้.

       เพื่อนผู้ประพฤติพรหมจรรย์ด้วยกัน ตักเตือนให้สติเธอ พร่ำชี้ช่องให้เธอกลับใจว่า "นี้แน่ะท่านผู้มี อายุ! พระผู้มีพระภาคเจ้า ได้ตรัสแล้วว่า กามทั้งหลายมีรสอร่อยน้อย มีทุกข์มาก มีความคับแค้นใจมาก โทษเพราะกามนี้มีมากเกินประมาณ. กามทั้งหลายเปรียบด้วยท่อนกระดูก, เปรียบด้วยชิ้นเนื้อ, เปรียบ ด้วยคบเพลิงหญ้า,   เปรียบด้วยหลุมถ่านเพลิง,  เปรียบด้วยความฝัน,  เปรียบด้วยของที่ยืมเขามา, เปรียบด้วยผลไม้,  เปรียบด้วยเขียงสับเนื้อ, เปรียบด้วยหอกและหลาว, เปรียบด้วยหัวงูพิษ; เพราะ กามทั้งหลายเหล่านั้น ๆ มีรสอร่อยน้อย มีทุกข์มาก มีความคับแค้นใจมากโทษเพราะกามนี้มีมากเกิน ประมาณ ดังนี้. ขอท่านผู้มีอายุ จงยินดีในพรหมจรรย์, ผู้มีอายุ อย่าแสดงความท้อแท้ต่อสิกขา แล้วบอก เลิกสิกขา หมุนกลับคืนไปสู่เพศต่ำแห่งคฤหัสถ์เสียเลย". ภิกษุนั้น อันเพื่อนผู้ประพฤติพรหมจรรย์ด้วยกัน ตักเตือนให้สติอย่างนี้  ชี้ช่องให้มองเห็น แล้วกลับใจเสียอย่างนี้ ก็ตัดสินใจให้ความยินยอมว่า "ท่านผู้มี อายุ  ท.!  ถ้าอย่างนั้น ข้าพเจ้าจักอุตสาหะ จักดำรงพรหมจรรย์ไว้ จักยินดีในพรหมจรรย์.  ท่านผู้มีอายุ ท.! บัดนี้ ข้าพเจ้าจักไม่แสดงความท้อแท้ต่อสิกขา ไม่บอกเลิกสิกขา ไม่ หมุนกลับคืนไปสู่เพศต่ำแห่งคฤหัสถ์"; ดังนี้.

       ภิกษุ ท.! เปรียบเหมือนนักรบอาชีพผู้นั้น ถือดาบและโล่ สอดใส่ธนูและแล่ง เข้าสู่สงครามอัน ประชิดแล้ว;  เขาอุตสาหะพยายามในการสู้รบนั้น. พวกข้าศึกฟันแทงเขาผู้อุตสาหะพยายามอยู่นั้น จนมี แผลเต็มตัว.  พวกเดียวกันนำเอาตัวเขาออกไปจากที่รบ เพื่อนำไปส่งหมู่ญาติ. พวกญาติช่วยกันพยาบาล แก้ไขเขา.  เขาถูกพวกญาติพยาบาลแก้ไขแล้ว  ก็หายจากความเจ็บนั้นจนได้ ฉันใด; ภิกษุ ท.! เรา กล่าวนักบวชนี้ว่า  มีนักรบอาชีพที่รอดตายเป็นคู่เปรียบ  ฉันนั้น  ภิกษุ ท.! นักบวชบางคนในกรณีนี้เป็น เช่นนี้เป็นนักบวชที่เปรียบด้วยนักรบอาชีพ ประเภทที่สี่ มีอยู่ในหมู่ภิกษุ หาได้ในหมู่ภิกษุ แล.

บาลี พระพุทธภาษิต ปญฺจก. อํ. ๒๒/๑๐๗,๑๑๑/๗๖.