เสียขวัญตั้งแต่เห็นยอดธงชัยของข้าศึก

       ภิกษุ  ท.! นักรบอาชีพบางประเภททนต่อผงคลีได้, แต่พอสักว่าเห็นยอดธงชัยของข้าศึกเข้าแล้ว ก็ขวัญหนี ครั่นคร้าม หวั่นหวาดจนสะกดใจไม่อยู่ ไม่อาจจะเข้าต่อต้านสงคราม. นักรบอาชีพบางประเภทในกรณีนี้เป็นเช่นนี้ เป็นนักรบอาชีพ ประเภทที่สอง มีอยู่ในโลก หาได้ในโลก....

       ภิกษุ  ท.!  นักบวชเปรียบด้วยนักรบอาชีพเช่นนี้ ก็มีอยู่ในหมู่ภิกษุหาได้ในหมู่ภิกษุเหมือนกัน. ใน กรณีนี้คือ ภิกษุทนต่อ "ผงคลี" ได้, แต่พอสักว่าเห็น "ยอดธงชัยของข้าศึก" เข้าแล้ว ก็ระย่อท้อถอย ระทมระทด หวั่นหวาดจนสะกดใจไม่อยู่ ไม่อาจจะสืบพรหมจรรย์ต่อไปได้ เปิดเผยถึงความเป็นผู้หมดกำลัง ใจต่อสิกขา  บอกเลิกสิกขา หมุนกลับคือไปสู่เพศต่ำแห่งคฤหัสถ์. ข้อว่า "ยอดธงชัยของข้าศึก" สำหรับ ภิกษุนั้นได้แก่อะไรเล่า? ภิกษุ ท.! ในกรณีนี้คือ ภิกษุ ไม่เพียงแต่ได้ยินข่าวดังกล่าวแล้ว, แต่ว่าเธอได้ เห็นเองซึ่งสตรีหรือกุมารี  รูปสวย เป็นขวัญตาเป็นขวัญใจ มีผิวพรรณและทรวดทรงงามยิ่งนัก. ภิกษุนั้น ครั้นได้เห็นหญิงงามนั้นแล้ว  ก็ระย่อท้อถอย  ระทมระทด  หวั่นหวาดจนสะกดใจไม่อยู่ ไม่อาจจะสืบ พรหมจรรย์ต่อไปได้  เปิดเผยถึงความเป็นผู้หมดกำลังใจต่อสิกขา  บอกเลิกสิกขา หมุนกลับคืนไปสู่เพศต่ำ แห่งคฤหัสถ์.  ความที่ได้เห็นหญิงงามนี้ ได้ในข้าว่า "เห็นยอดธงชัยของข้าศึก" สำหรับภิกษุนั้น. ภิกษุ ท! เปรียบเหมือนนักรบอาชีพที่ทนต่อผงคลีได้  แต่พอสักว่า เห็นยอดธงชัยของข้าศึกเข้าแล้วก็ขวัญหนี ครั่นคราม  หวั่นหวาดจนสะกดใจไม่อยู่ ไม่อาจจะเข้าต่อต้านสงครามฉันใด : ภิกษุ ท.! เรากล่าวนัก บวชนี้ว่า มีนักรบอาชีพชนิดนั้นเป็นคู่เปรียบฉันนั้น ภิกษุ ท.! นักบวชบางคนในกรณีนี้เป็นเช่นนี้ เป็นนักบวช ที่เปรียบด้วยนักรบอาชีพประเภทที่สอง มีอยู่ในหมู่ภิกษุ หาได้ในหมู่ภิกษุ.

บาลี พระพุทธภาษิต ปญฺจก. อํ. ๒๒/๑๐๐,๑๐๒/๗๕.