ARCHIPELAGO | FEATURES | TALK OF THE TOWN | TOP OF THE WEEK | LITERARY | FORUM

FEMALE BANDS, JAPAYUKI, Atbp. NI HEBER BARTOLOME Paano nga ba ang sistema at proseso bago makalabas ng ating bansa ang mga "Filipino entertainers" patungong Japan? Gaano karami ang nag-o-audition linggo-linggo? Mga talents nga ba sila o mga nagpapanggap na talents para makapagtrabaho lamang at makalabas ng bansa? Noong araw ay sa MET (Metropolitan Theater) ginagawa ang audition ng mga talents na nangingibang bayan. Kabilang sa mga auditioners noon ang grupo ng Big 3 Sullivans na sina Mar Lopez, Ding, at Boy Santos. Kasama rin ang beteranang mang-aawit na si Nikki Ross na kilalang may ka-duet noong araw, gayon din si Emil Sanglay ng grupong Penpen, at meron pang iba. Ngunit dahil nga sa kaso ni Maricris Sioson, pinuna ng mga kritiko ang sistema ng pagpapadala ng mga Filipino entertainers sa Japan at sa iba pang bansa. Nagkaroon ng mga alingasngas noon na diumano'y merong palakasan o korapsyon sa POEA. Sa halaga raw na P25,000 bawa't "talent" e mapapadali ang papeles na nilalakad ng mga talent managers o ng talent promotions. Napepeke diumano ang dokumento ng isang menor de edad. Kahit isang puta ay nagiging cultural dancer o singer. Ito'y ilang halimbawa ng mga akusasyon na ikinainis ng ating gobyerno. Kayat kinailangan nilang gumawa ng aksyon upang magkaroon ng pagbabago. Pagpasok ng taong 1995, kinausap ako ni Mr. Ramon Geron, isa sa mga opisyal ng NMYC (National Manpower & Youth Council) upang bumuo ng isang grupo ng mga hurado para sa TESDA (Talents Education & Skills Development Administration). Ang grupong ito ang siyang mag-o-audition sa mga Filipino talents na nais maging entertainer sa ibang bayan. Ayon kay Mr. Geron, ang gusto niya ay mga kilalang pangalan sa industriya ng musika. Testing Officers Ang pinili at kinuha ko rito ay sina Jerry Dadap, isang beteranong musiko at conductor ng Andres Bonifacio Choir; si Dulce, isang de-kalibreng mang-aawit na madalas manalo sa mga international songfest; si Mike Hanopol na hari ng Pinoy Rock; gayundin si Edmund Fortuno, isang batikang drummer; si Frank Rivera, isang scriptwriter at direktor sa teatro at pelikula; si Bob Posas, isang kilalang DJ sa radyo; at si Luis Garchitorena, isang beteranong mang-aawit na pabalik-balik sa Japan. Naging siyam kami lahat dahil nag-apply din bilang auditioner ang komedyanteng si Jograd De La Torre, rekumendado ng isang talent promoter na inapruban naman ni Mr. Geron. (Note: Si Dulce ay hindi kailanman nagkaroon ng panahon upang dumalo sa audition. Ako naman ay matagal na absent dahil tumakbo sa pulitika at lumabas ng bansa. Si Jerry Dadap ay bihirang bigyan ng iskedyul ng TESDA. Pagkalipas ng mahigit isang taon ay nadagdag na muli sa mga hurado sina Nikki Ross, Emil Sanglay, Mar Lopez, Ding at Boy Santos.) Ang tawag sa aming mga auditioners ay Testing Officers. Ngunit kami ay testing officers lamang ng mga singers at musicians. Iba pa ang testing officers ng mga dancers na kinabibilangan nina Julie Borromeo, Douglas Nieras, at iba pang mga choreographers at pangalan sa larangan ng sayaw na moderno at klasikal. Pero syempre, hindi kasama rito ang kalibre ng balyerinang si Lisa Macuja. Nahahati sa dalawa ang screening ng TESDA sa mga aplikanteng talents. Ang una ay ang academics at pangalawa ang skills. Kailangang kumuha muna sila at pumasa sa exam ng academics bago sila mag-audition ng kanilang skills sa amin. Academic Eksam. Sa office ng TESDA sa NMYC building ginagawa ang academics. May binabayarang P100 ang bawat aplikante sa pagkuha ng eksam. Ang isang talent ay malayang umulit-ulit sa pagkuha ng eksam hanggang siya ay makapasa. Merong isang pamphlet na nagsisilbing reviewer ang ibinibigay sa mga talents bago sila kumuha ng eksam. Ngunit batay sa mga nilalaman nito, halos 100% ay tungkol lamang sa Japan. Marahil nga ay kailangang malaman muna ng isang Pinay entertainer kung sino ang pinuno ng bansang Hapon at iba pang impormasyon tungkol sa bansang kanyang pupuntahan. Kailangan nga sigurong malaman niya ang halaga ng perang Hapon kumpara sa ating piso at sa U.S. dollar. Kailangan ding alam niya sa salitang Hapon ang "gud morning, tenkyu, hello, welcome,..." at iba pa. Ginagawa daw ang eksameng ito para hindi sobrang inosente ang isang talent pagdating sa kanyang destinasyon. Pero paano kung sa Singapore o sa Malaysia, o sa bandang Middle East ang booking ng isang talent? Meron din kasing mga talents, lalo na ang mga show bands, na sa Europe at U.S. ang punta. Testing Venues Ang audition ng skills ng mga talents ay ginagawa sa iba't ibang testing venues. Ang bawat testing venue ay kailangang accredited o rehistrado muna sa TESDA. May mga requirements na sukat at iba pang pamantayan ang TESDA bago maaprubahan ang isang testing venue. Maraming testing venues. Karamihan ay para sa sayaw. Mas marami kasi ang mga talents na dancers kaysa singers o musicians. Ngunit lahat ng venues para sa singers at musicians ay pwede rin para sa sayaw. Ang mga ito ay ang Artist Venue na nasa may kanto ng Buendia at Filmore Streets sa Makati. Sarado na ito ngayon dahil hindi nakatupad sa requirement ng TESDA. Ang isa pa ay ang Pinoy Helping Hand, na dati ay nasa may Sta. Mesa ngunit ngayon ay nasa kanto na ng Wilson at Mabini sa San Juan. Sumunod na itinayo ang Creative Horizon na nasa dulo ng isang kalye sa Mandaluyong. Ang pinakabago ay ang Fremarona Art Center na malapit sa City Hall ng Makati. Training Centers at mga Managers Bawat talent ay hawak ng isang training center. Ang training center ang karaniwang gumagastos sa isang talent. Kinukuha nila ito mula sa mga probinsya. Dinadala sa Maynila. Tinuturuang sumayaw. Pag hindi pwede sa sayaw, susubukan sa pagkanta. Auditions Tatlong judges ang auditioners bawat iskedyul. Tatlo lang. Akala ko noon ay lahat kaming siyam. Sabay-sabay. Hindi pala pwede yon dahil walang ibabayad sa amin ang venue. Binabayaran kami ng venue ng P65 per talent. Sinisingil naman ng venue ng tig P800 bawat talent ang kanilang mga managers at training centers. Hindi ko alam eksakto kung gaano kadami ang talents na nag-o-audition bilang dancers. Ngunit higit silang marami kaysa mga singers at musicians. Mahigit doble siguro. Kapag bumagsak sa sayaw, susubukan naman sa pagkanta. Sa singers at musicians, karaniwa'y mahigit 50 talents ang naka-iskedyul bawat audition. Dalawang beses isang linggo sa magkaibang venues. Samakatwid, sandaang talents isang linggo ang nag-o-audition. Apat na raan isang buwan. Singers and musicians pa lang yon. Konti lang naman ang bumabagsak. Sa mahigit na sandaang talents na nag-o-audition linggo-linggo, 10% lang siguro ang bumabagsak. Kahit kasi ibagsak ko ang isang talent, kung ipinasa naman ng dalawang kasama ko, lalabas na pasado ito. Mga talents Maraming kakatwang mga talents. 95% ay babae. Iba-iba ang itsura. Mula sa kanilang mga isinusuot hanggang sa kanilang pagkanta o pagtugtog, may mga pagkakataong hindi namin mapigilan ang pagtawa. Merong ayos haponesa. Babatiin pa kami sa salitang hapon. Merong ang damit e parang reyna sa santakrusan. Merong ang sayaw at kembot ay parang robot na walang ka-feeling-feeling habang pasintunadong kinakanta ang "Top of the World" o kaya'y "Wooden Heart". Karamihan ay kabado sa unang kanta. Ngunit meron ding magagaling at daig pa ang ilang recording artist natin sa pagkanta. Dalawampung kanta ang kailangang ihanda nila. Ngunit kung sa palagay namin ay talagang pasado, kahit isang kanta ay pwede na. Naka-video ito upang kung magreklamo ang mga bumagsak ay pwedeng review-hin ang video. Meron din kasing mga managers na nagpro-protesta kung bakit bumagsak ang kanilang talents e magaling naman daw. Mas marami ang bumabagsak sa sayaw dahil mahirap mag-ballet. Ballet! Isipin nyo nga kung paano magba-ballet yung mga talents na hinakot mula sa iba't ibang probinsya. Kahit araw-araw siguro sa loob ng isang taon ang training nito, mahirap matutong mag-ballet? Divina Isa sa mga talents na hindi ko malimutan ay si Divina. Napakagaling kumanta at napakaganda. Nang siya ay mag-audition noong February 1995, nasabi kong mas magaling pa siya kaysa ibang recording artists. Class "A" ang rating sa kanya ng mga promoters na Hapon. Ngunit ayon sa kanya nang siya ay magbalik na sa Pilipinas, siya pala ay hindi pinakanta kailanman sa Japan kundi pinauupo lang sa mesa ng mga kostumer. Katunayan ay siya ang kinikilalang number one entertainer sa kanilang club bilang pinakamaraming costumer na nahahatak. "Kailangang magaling kang makitungo." Sabi nya. "Pero hindi ka ba tsinatsansingan o binabastos ng mga Hapon?" "Marami ring bastos. Pero marami ring mababait at disente. Merong sobrang lasing at mabaho ang hininga. Minsan natatalsikan pa ko ng laway. Pero kasama sa trabaho namin yon." "Nagka-boyfriend ka ba ng Hapon?" "Oo." "Magkano ba ang sweldo mo?" "Dati $2,500 U.S. dollars pero ginawa nila itong $3,000 magbalik lang ako." "Bale magkano yun sa piso? Kulang-kulang sa P80,000 pesos. Wow! Daig mo pa ang mga managers ng bangko." "Ipinapag-aral ko sa dalawang anak ko." "Aah, E ang asawa mo ano ang trabaho?" "Wala na yun. May asawa nang iba. Ayaw nya sa trabaho ko. E hindi naman nya kami kayang buhayin." Tulad ng sinabi ni Divina, maraming tulad nya ang napahiwalay sa mga ka-relasyon, ke asawa o boyfriend. Pero halos lahat sila ay may sinusustentuhang kamag-anak dito sa Pilipinas. Merong nagpapadala ng pera para sa pag-aaral ng mga anak, ng mga kapatid, pamangkin, merong para sa mga magulang, sa tiyahin, at iba pang mga mahal sa buhay. Merong nag-iipon upang makapagpatayo ng bahay o kaya ay makaipon ng pang-negosyo para pagbalik sa Pilipinas ay may maipundar na kabuhayan. Marahil, alam nila na hindi habang-buhay silang pwedeng maging Japayuki.

Copyright © 1997 Aspanet Resources, Inc.