ทุคคตะ คือคนยากจนคนหนึ่งรับจ้างเลี้ยงวัวเลี้ยงควายให้ชาวบ้าน ต่อมาขอไปอยู่กับครูบาและได้ขอ เรียน สิพพคุณ (อ่าน"สิปป๊ะกุน")คือวิชาการต่าง ๆ กับครูบานั้น ครูบาก็สอนให้จนท่องจำได้ขึ้นใจทั้งหมด
วันหนึ่ง เจ้าทุคคตะไปเที่ยว ไปพบผีก็กอดผีแล้วพูดว่าเรามาเป็นพี่น้องกัน ทั้งสองตกลงเป็น เสี่ยว หรือสหายกัน พอคิดจะไปค้าขายแต่ก็ไม่มีเงินจึงไปขอจากครูบาไปทำทุน ทั้งสองก็ไปเอาหมอยหีหมอยควย มาสามหาบมาทำเป็นสายเบ็ดและไปหาแตดแม่ยิง(ผู้หญิง)ที่มีแตดสามง่าม มาทำเป็นเหยื่อเบ็ดนั้น แล้วทั้ง สองก็พากันไปที่สระแห่งหนึ่งแล้วเริ่มต้นตกปลา
ฝ่ายลูกของพญานาคนึกอยากจะไปเที่ยวก็แปลงเป็นปลาและบังเอิญมากินเหยื่อที่เบ็ดนั้น ทั้งสองจึง ตวัดเบ็ดขึ้น แต่สายเบ็ดขาดไป รุ่งขึ้น ทั้งสองไปตกปลาที่เดิมอีก ปลาจำแลงก็มากินเบ็ดอีก สองสหาย ตวัดเบ็ดแต่สายเบ็ดก็ขาดอีก ก็เลยวางเบ็ดแล้วชวนกันไปเที่ยวเมืองนาค
ส่วนลูกพญานาคนั้นก็ป่วยเพราะขอเบ็ดติดคออยู่ไม่มีหมอคนใดในเมืองนาคช่วยรักษาให้หายได้ เมื่อ เสี่ยวผีเสี่ยวคนทั้งสองคนเมื่อลงไปเมืองนาคแล้วก็ไปเที่ยวที่บ้านแม่เฒ่าคนหนึ่ง แล้วถามว่าใครในเมือง นาคนี้ป่วยอยู่บ้าง แม่เฒ่าก็บอกว่า ลูกของพญานาคนั้นป่วยด้วยมีขอเบ็ดค้างคอ ยังไม่มีหมอผู้ใดในเมือง นาครักษาให้หายได้ ทั้งสองคนจึงไปหาพญานาคแล้วอาสารักษาลูกพญานาค พญานาคก็บอกว่าถ้ารักษาให้ หายได้ก็จะให้ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีอยู่ยกเว้นเมียพญานาคเอง
เสี่ยวผีเสี่ยวคนจึงกลับไปที่แม่เฒ่าอีกแล้วลวงถามว่า พญานาคนั้นมีของดีอะไรบ้าง แม่เฒ่าก็บอกว่า พญานาคนั้นมีม้าตัวหนึ่งชื่อคำแต้ เวลามันขี้จะเป็นเงินเวลามันเยี่ยวก็จะเป็นทอง เสี่ยวผีเสี่ยวคนจึงรักษา ลูกพญานาคจนหายแล้วก็ขอเอาม้าคำแต้เป็นรางวัล
ต่อมาเสี่ยวคนไปพบลูกสาวพญาเจ้าเมืองคนหนึ่งก็อยากได้เป็นเมีย พญาเจ้าเมืองจึงบอกว่าถ้าใคร สามารถเอาแผ่นคำมาตีเป็นสะพานจากบ้านของตนเองจนไปถึงที่อยู่ของพญาเจ้าเมืองได้ ก็จะยกลูกสาว ชื่อนางพิมพาให้เป็นเมีย เจ้าเสี่ยวคนจึงเอาเงินเอาคำที่ม้าขี้และเยี่ยวออกมาไปตีเป็นสะพานข้ามไปยัง บ้านของพญาเจ้าเมือง ๆ จึงยกนางพิมพาลูกสาวให้แก่เสี่ยวคน
ส่วนเสี่ยวผีนั้น เมื่อเห็นนางพิมพาก็มีความอยากได้นางเป็นเมีย มันจึงเนรมิตรเป็นอีบ่างไปร้องอยู่ ที่บ้านของเสี่ยวคน นางนั้นเมื่อได้ยินเสียงของอีบ่างนางก็ตาย เสี่ยวผีจึงได้นางเป็นเมีย เสี่ยวคนนั้นเมื่อ รู้ดังนั้นก็ให้เอาอีบ่างมาตัดลิ้นเสีย ซึ่งต่อมาเมื่ออีบ่างร้องคราวใดก็ไม่มีคนตายตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา
เสี่ยวคนก็ใช้ให้เสนาทั้งหลายอันมี ไอ่ขน ไอ่เฮน ไอ่ฟักขาม ไอ่ไส้ลูน และไอ่สามไก่ไห้ ให้ไปฆ่า เสี่ยวผี ซึ่งทั้งสี่ก็ฆ่าผีได้ด้วยยาพิษ แล้วก็ได้นางนั้นคืนมาให้เสี่ยวคนในที่สุด

**************************

เสี่ยวผีเสี่ยวคน (นิทานของชาวไทเขิน)

แต่ก่อนยังมีเด็กวัดคนหนึ่งไปเที่ยวสาวทุกวัน สาวจึงชอบเขา ต่อมา ผีได้มาเข้าตัวเขา เขาไป บอกพระว่าผีมาเข้าตัว พระจึงเอาด้ายสีดำของแม่หม้าย ๗ เส้น มาผูกคอเขาไว้และถามว่าผีมาเข้าเด็ก ทำไม ผีจึงบอกว่าผมชอบสาวแต่มันไปเที่ยวสาวทุกวัน ผมจึงไม่ชอบมัน พระจึงใช้ค้อนทุบตี ผีร้องขอชีวิต และบอกว่าถ้าให้ชีวิตมัน ๆ ก็จะช่วยเหลือทุกอย่างมีเรื่องอะไรก็ให้พระนึกถึงมัน พระจึงปล่อยผีไป
ต่อมาชายผู้เป็นเด็กวัดไปได้เมียสาวสวยมาจากเมืองนาค ส่วนขุนแสงผู้เป็นผีจึงอยากได้เมียเขา จึงคิดวางแผนต่าง ๆ โดยแปลงเป็นงูเขียวมาอยู่ในครก แล้วคิดว่าถ้ากัดเมียเขาตายแล้วก็จะเสกนางให้ คืนชีพมาและจะเอาเป็นเมีย ในระหว่างนั้นเพื่อนผีที่เคยมาเข้าตัวขโยมวัดซึ่งได้รักเขาและเป็นศิษย์ของ อาจารย์เดียวกับขโยมวัด มาเข้าฝันขโยมวัดในเวลากลางคืน และสอนขโยมวัดว่าถ้าตำข้าวอย่าเอามือ ลงก่อน ตกตอนเช้าขโยมวัดได้บอกเมียว่าถ้าจะตำข้าว ให้ตำก่อนอย่าได้เอามือลงไปในครกก่อน ฝ่าย เมียจึงมาตำข้าวตามที่ผัวบอก เมื่อตำเสร็จจึงพบงูเขียวตายอยู่ก้นครก
ฝ่ายขุนแสงจึงโมโห นึกในใจว่ามันรู้ได้อย่างไร จึงวางแผนใหม่ โดยแปลงเป็นตะเข็บ(ตะขาบ) มาอยู่ในหม้อน้ำ ถ้าเมียของขโยมวัดมาตักน้ำล้างหน้าตอนเช้าก็ให้ตะเข็บกัดมือนาง แล้วตนจะไปช่วยให้ นางฟื้นและก็จะเอานางเป็นเมีย ฝ่ายเสี่ยวผี(สหายผี) จึงไปบอกผัวของนาง ผัวของนางไปบอกนางถึง เรื่องตะเข็บนี้และบอกว่าอย่าตื่นล้างหน้าก่อนผัว ตกตอนเช้านางจึงตื่นพร้อมกับผัวแล้วจึงให้ผัวไปล้างหน้า ก่อน ขโยมวัดผู้เป็นผัวจึงฆ่าตะเข็บนั้นตาย
ต่อมาขุนแสงก็เสกเป็นหนอนพิษมาอยู่ในที่นอน ถ้านางหรือผัวนางมานอนก็ให้กัดให้ถูกพิษตาย แล้ว ตนจะได้เอานางเป็นเมีย ฝ่ายเสี่ยวผีจึงมาบอกผัวนาง ทั้ง ๒ จึงได้ฆ่าหนอนตายแล้วจึงเอาไฟเผา กลิ่น จึงลอยไปถึงขุนแสง ขุนแสงจึงเสกให้เป็นหว่างกอลอมาให้ร้องเอาขวัญของนางซึ่งจะทำให้นางตาย แล้ว ตนจะได้เอานางเป็นเมีย หว่างกอลอจึงมาร้องที่บ้านของนาง หว่างกอลอมี ๓ ลิ้น ลิ้นที่หนึ่งเมื่อร้องแล้ว เรียกเอาขวัญ ลิ้นที่สอง เรียกเอาตาย และลิ้นที่สาม เรียกเอาคืนชีพ จึงได้มาร้องลิ้นที่หนึ่งนางจึงเจ็บ หัว ผัวนางจึงไม่รู้จะทำอะไรจึงจับผมนางไว้ทำอย่างไรก็ไม่หาย หว่างกอลอจึงร้องลิ้นที่สองเอาชีวิตนาง ไปได้ เสี่ยวผีจึงมาบอกว่าไม่ต้องกลัวจะช่วยเหลืออย่าเอาศพไปทิ้ง ตนจะช่วยให้คืนมาภายใน ๗ วัน
ส่วนนางเมียของเด็กวัดนั้นจึงไปเป็นเมียขุนแสงโดยวิญญานร่างกายยังอยู่ที่บ้านเพราะผัวนางไม่ได้ ทิ้ง เสี่ยวผีจึงไปถามหว่างกอลอโดยแกล้งถามว่า เจ้ามีลิ้นกี่ลิ้น มันหลงกลบอกว่ามี ๓ ลิ้น ลิ้นที่หนึ่งเรียก เอาขวัญ ลิ้นที่สองเรียกให้ตาย ลิ้นที่สามเรียกเอาคืนให้ฟื้นขึ้นมาได้ เสี่ยวผีจึงบอกให้ลองเรียกโดยลิ้นที่ เอาชีวิตคืนซิเรียกเป็นไหม หว่างกอลอหลงกลจึงร้องโดยใช้ลิ้นที่ ๓ นางจึงมีชีวิตคืนกลับมาหาผัวนางที่ บ้าน เสี่ยวผีจึงถามหว่างกอลอว่าลิ้นที่เรียกตายเรียกเป็นไหม ลองแลบให้ดูซิ หว่างกอลอจึงแลบลิ้นที่สาม ให้ดู เสี่ยวผีจึงเอามีดตัดลิ้นมันแล้วนำลิ้นไปให้ขโยมวัดผู้ผัวให้เผาเสีย ตั้งแต่นั้นมาหว่างกอลอจึงมีสองลิ้น ส่วน ๒ ผัวเมียจึงอยู่อย่างสุขสบายสืบมา