สกุล Pteris สกุลเฟินหิรัญ
วงศ์ PTERIDACEAE
คล้าย P. semipinnata แต่มีจำนวนใบย่อยน้อยกว่าและการจัดเรียงตัวไม่สม่ำเสมอ พบทั่วไปในป่าเขตร้อนระดับต่ำ เช่นที่ จันทบุรีและภาคใต้
Pteris decrescens Burm. f.
พบททางภาคเหนือ เชียงใหม่ เชียงราย พิษณุโลก หนองคาย เขาใหญ่ ชลบุรรี ตราด สุราษฎร์ธานี
Pteris ensiformis Burm. f.
พบตามชายเขาหรือพื้นป่าระดับต่ำในภาคใต้ ทางภาคเหนือและอีสานกลาง พบในป่าดิบแล้ง ระดับต่ำ-ปานกลาง ใบของเฟินชนิดนี้มี 2 แบบ ใบที่สร้างสปอร์มีขนาดเล็ก กว่าใบที่ไม่สร้างสปอรื ก้านใบยาว 7-15 ซ.ม. ใบมีรูปร่างแบบ tripinnatifiid ขนาด 15x7 ซ.ม. เกอดใบย่อย 2-5 คู่ ออกตรงข้าม ขอบใบย่อยมีลักษณะเป็นจักเล็กน้อย ใบเขียวสดเป็นมัน เหนียว
เฟินชนิดนี้ มีสรรพคุณทางยา ทั้งต้น รสขม ทำให้เย็น ขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะเป็นเลือด แก้บิดมูกเลือด
เฟินชนิดนี้ ในไทยมีเด่นอยู่ 2 พันธุ์ คือ
|
|
Pteris ensifomis cv. Victoriae ใบประกอบขนน 2 ชั้น ปลายคี่ ใบย่อยมี 4-5 คู่ ใบย่อยขอบใบเขียวเข้ม
ด้านกลางใบสีขาวเทา ใบสปอร์ยาวกว่าใบปกติและเรียวแคบกว่า ปลูกในร่มได้ดี
มีผู้นำเข้าจากประเทศอังกฤกษ ตั้งแต่เมื่อราวปี 2433 โดยไม่ทราบแหล่งกำเนิดที่แน่นอน
ดูภาพขวามือ |
|
|
Pteris ensifomis cv. Evergemiensis ต้นใหม่ที่งอกจากสปอร์กลายพันธุ์เป็น Victoriae ได้ในเปอร์เซนต์สูง |
Pteris grevilleana Wall. ex. J. Agardh.
ชื่ออื่น : หญ้ารังไก่
พบที่พิษณุโลก หนองคาย นครศรีธรรมราช
Pteris heteromopha F'ee
ใบประกอบแบบขนนก ปลายคี่ ใบย่อย 3-8 คู่
พบภาคเหนือตอนบน พิษณุโลก สกลนคร กาญจนบุรี เขาใหญ่ ชลบุรี พังงา กระจายพันธุ์อยู่ใน ASIAN อุษาคเนย์ มักพบขึ้นตามเชิงเขาในป่าดิบแล้ง บริเวณที่มีความชุ่มชื้น ที่ระดับ 500-900 ม. MSL
Pteris linearis Poiret
คล้ายกับ P. biaurita แต่ต่างกันที่เส้นใบย่อยคู่ล่างเป็นกิ่ง พบตามภูเขาหินปูน โดยขึ้นอยู่กับพื้นป่าระดับ 700-1,000 ม. พบที่ดอยหลวงเชียงดาว เชียงใหม่ แพร่ หนองคาย จันทบุรี
Pteris longipes D. Don.
เฟินชนิดนี้มีขนาดใหญ่ เหง้าสั้น ตั้งตรง สูงตั้งได้ถึง 15 ซ.ม. มีใบน้อย แต่ก้านใบยาวได้ 1 เมตร แตกเป็น 3 กิ่ง (Triparticle) กิ่งกลางจะ ยาว 35-55 ซ.ม. กว้าง 20 ซ.ม.
พบได้ตามที่ลาดชายเขา เป็นกลุ่มใหญ่ ตามป่าดิบแล้งหรือป่าดิบเขา ที่ระดับ 700-1,600 ม. ในไทยพบที่ ดอยตุง เชียงราย ดอยสุเทพ ดอยหลวงเชียงดาว เขาสอยดาวจันทบุรี ภูกระดึง เลย นอกจากนี้ยังพบในอินเดียตอนเหนือ จีนตอนใต้ ไต้หวัน ฟิลิปปินส์
Pteris longipinnula Wall. ex. J. Agardh พบที่ สุราษฎร์ธานี ยะลา
Pteris merlensioides Willd.
ชื่ออื่น : กูดผี
ใบประกอบขนนก 2 ชั้น ก้านใบย่วราว 70 ซ.ม. ใบรูปขอบขนาน กว้างราว 65 ซ.ม. ยาวราว 1 ม. กลุ่มใบย่อย มี 8-15 คู่ อยู่เยื้องกัน ใบย่อยรูปหอก สอบเข้าหาปลายใบ เส้นใบแยกสาขาเป็น 2 คู่ แส้นกลางใบมีสีน้ำตาลแดง มีร่องตามยาวด้านบน
กระจายพันธุ์ใน ศรีลังกา อินเดียใต้ ไทยภาคใต้ พบที่ภาคใต้ พังา ภูเก๊ต กระบี่ ยะลา ลงไปถึงมาเลเซีย และ โพลีนีเซีย มักพบบริเวณริมลำธารที่ได้รับแสงสว่าง ที่ระดับความสูง 1,000 ม. MSL
 เฟินหางไก่ Spider Brake หรือ P. multifida [ Image : Mr. CHATT] |
Pteris multifida Poiret. มีใบเล็กยาวเป็นริ้วเล็กคล้ายปีก ใบสีเขียวอ่อน ในประเทศไทยพบตามกำแพงในกรุงเทพ
ตั้งแต่ปี 2464 นักพฤกษศาตร์ชาวต่างประเทศ บันทึกไว้เป็นหลักฐานในต่างประเทศ
พบทั่วไปในเขตร้อนและกึ่งร้อน บ้างก็ว่า มีถิ่นกำเนิดมาจากจีนและญี่ปุ่น |
Pteris multifida cv. Crestata variegata
ชื่ออื่น : เฟินหางไก่ด่างปลายแฉก
เป็นเฟินหางไก่ที่กลายพันธุ์ในต่างประเทศ ลักษณะทุกประการคล้ายพันธุ์ P. multifida เฟินหางไก่ แต่มีทั้งใบตั้ง ด่าง เหลือง ครีมและปลายใบแตกเป็นแฉก
Pteris nepalensis H. Ito. พบที่ เชียงใหม่
 P. phuluangensis เฟินหิรัญภูหลวง [ Image : Visuvat @ Banklngsuan] |
Pteris phuluangensis Tagawa & K. Iwats. เฟินหิรัญภูหลวง พบตามพื้นทรายในป่าดิบแล้ง ที่ระดับ 800 ม. MSL ปลูกเลี้ยงได้ง่าย ชอบแดดรำไร หรือแดดครึ่งวัน และความชื้นปานกลาง |
Pteris plumbea H.Christ.
พบที่ จ. เลย
Pteris scabripes Wall. ex. J. Agarth.
|
|
Pteris semipinnata L. |
|
|
ลักษณะทั่วไป เป็นเฟินดิน ขนาดกลาง เหง้าสั้นตั้ง หรือล้มเอน ปกคลุมด้วยเกล็ด
ผอมเรียว สีน้ำตาลเข้ม แข็ง ขอบสีอ่อนกว่า |
 [ Image : Mr. CHATT ] |
|
 [ Image : Mr. HK @ Hong Kong ] |
เฟินชนิดนี้ ชอบขึ้นตามพื้นในป่าดิบ กระจายพันธุ์อยู่ใน
ญี่ปุ่น จีนตอนใต้ และอุษาคเนย์ อากาศชุ่มฃื้น ที่ระดับ 800-1, 000 ม. MSL พบบนดอยสุเทพ เชียงใหม่, พิษณุโลก, นครราชสีมา, เขาเขียว ปราจีนบุรี |
|
Pteris stenophylla Wall. ex. Hook. & Grev.
พบที่ พิษณุโลก นครราชสีมา
Pteris subquinata Wall. ex. J. Agradh.
พบที่เชียงใหม่
Pteris tokioi L.
พบที่ จ. เลย เพชรบูรณ์
 Peris tricolor [Image : Pik ] |
Peris tricolor ใบสปอร์ เป็นใบประกอบขนนก มีใบย่อย 2-5 คู่ ใบย่อยรูปไข่ ใบใหม่เมื่อยังอ่อนเป็นสีแดง
|
|
|
Pteris tripartit Sw. ใบยาวและสูงได้ถึง 1 ม. ใบเป็นมันวาว ใบบางอ่อนนุ่ม คล้าย P. wallichiana แต่ต่างกันที่เส้นใบ พบทางภาคเหนือ เชียงราย ทางภาคอีสาน นครราชสีมา ภาคตะวันออก จ. ตราด และภาคใต้ พังงาและยะลา อินโดนีเซีย ออสเตรเรียและโพลีนีเซีย ขึ้นตามพื้นดินในป่าระดับต่ำ |
Pteris venusta Kunze
พบภาคเหนือ ลงมาถึงกาญจนบุรี พิษณุโลก เลย ขอนแก่น นคราชสีมา ชลบุรี จันทบุรี
 Pteris vittata L. at Hong Kong [ Image : Mr. HK ] |
Pteris vittata L. ชื่อสามัญ : Chinese Brake, Ladder Brake ชื่ออื่น : กูดหมาก กูดตาด |
|
| มีลำต้นสั้น ก้านใบยาว อาจถึงครึ่งเมตรได้ ใบยาว 20-100
ซ.ม.เส้นกลางใบมีร่องยาวและมีเกล็ดเล็กๆ โคนก้านมีเกล็ดปกคลุมหนาแน่น
การเรียงตัวของใบเป็นแบบขนนก ปลายคี่ ใบที่ปลายกิ่งจะคล้ายกับในในแนวข้าง
และมีความยาวกว่าใบย่อยค่ล่าง ใบย่อย ปลายเรียวแหลม ใบมีลักษณะแคบ ปลายแหลม
กลุ่มของอับสปอร์เกิดตามขอบใบทั้งสองด้าน เมื่อต้นโตเต็มที่จะมีแต่ใบที่สร้างสปอร์
ใบเป็นสีเขียวอ่อน ผิวด้าน ใต้ใบสีเขียวอ่อนกว่า |
 Pteris vittata L. @ Pik's Garden |
|
| เฟินชนิดนี้ สามารถพบได้ทั่วทุกภาคของไทย ปลูกเลี้ยงง่าย
ทนแดดได้ดี หากความชื้นเพียงพอ และโตเร็วกว่าอยู่ในร่มที่ไม่ได้แดด มีรายงานค้นพบว่า เฟินชนิดนี้สามารถดูดซับธาตุโลหะหนัก เช่น สารหนู จากดินมาเก็บไว้ที่เหง้าและใบ และทำให้มันเจริญเติบโตได้รวดเร็วกว่าในดินที่ไม่มีสารพิษ ดูรายละเอียดเพิ่มเติมในหัวข้อ สาระน่ารู้ |
||
Pteris wallichiana J. Agadh.
ลักษณะคล้ายกับ P. longipes แต่ต่างกันที่เหง้าของเฟินชนิดนี้จะเกิดเอนนอน ก้านในมีขนสีดำและหยาบกว่า พบทางภาคเหนือ อีสานและภาคตะวันออก ขึ้นตามพื้นดินในป่าระต่ำ-ปานกลา