BAŞARILI (EXPERT)  OKUMA  ÖĞRETMENLERİNİN ÇOCUK  EDİBİYATI  HAKKINDAKİ  İNANÇLARI, ÖĞRETİM  TEKNİKLERİ  VE BU İNANÇ VE TEKNİKLERİN ÇOCUKLARIN  OKUMA  GELİŞMELERİNE  ETKİLERİ

Meral Kaya

Ohio State University

Giriş ve literatür 

Günümüzde çocuk edebiyatının ilkokul sınıflarında kullanımı, okur-yazarlık konusunun temel taşını oluşturmaktadır. Çocuk edebiyatının çocukların okuma-yazma öğrenimine yaralı etlikeri, birçok araştırmacı, eğitimci ve aileler tarafından kabul edilmiştir.  Bunun yanında, çocuk edibiyatının dil gelişimini kolaylaştırdığı da bir gerçektir. Cullinan’a (1990) göre “çocuklar duydukları dili öğrenirler: Ne kadar çok dili geliştirecek ortam olursa, çocuklar da o kadar çok dil öğreniminden yaralanırlar” (s.20). Çocuk çalışma sonuçlarından biri çocuk edebiyatının okuma öğreniminde en güçlü yol olduğunu göstermiştir. Çocuk edebiyatının okuma-yazma öğreniminde etkili olmasının yanında, çocuk edebiyatını okuyabilmek, yaşam boyu okur yazarlığın bir göstergesidir. 

Çocuk edebiyatının okuma gelişimindeki gücünün kabul edilmesi ile okuma öğretimi de değişime uğramıştır. Okuma öğretmenlerinin etkisi ve rolü de değişmiştir. Bu değişikliklerle birlikte yeni okuma programları ortaya çıkmıştır. Okuma öğretimi çocuk edebiyatı ile zenginleştirilirken, araştırmacılar, eğitimciler ve öğretmenler çcocuk edebiyatına dayalı okuma programalarını okullarda uygulamaya başlamışlardır. 

Zarillo (1989) çocuk edebiyatına dayalı öğrenme ve öğretmenin “öğretim teknikleri ve alıştırmaları, hikaye kitapları, bilgi verici kitapları, bilgi verici kitapları, kısa hikayeleri, oyunları ve şiirleri kapsaması” olarak tanımlamaktadır (s.22). Bir diğer deyişle, ile, öğretmenler ve çocuklar (öğrenciler) değişik bir çocuk okuma materyali ile iç içe olacaklardır. Araştırmacılar ve eğitimciler çocuk edebiyatına dayalı programların uygulanmasında en iyi yolları bulmaya çalışmaktadırlar. Bununla birlikte öğretmenlerin çccuk edebiyatını sınıf içinde nasıl kullandıkları konusu hala araştırma gerektiren bir konudur. Çok az araştırmacı bu alanda çalışma yapmıştır. Bu yüzden, bu çalışma, başarılı (uzman) okuma öğretmenlerinin çocuk edebiyatı konusundaki inançları, bu öğretmenlerinin çocuk edebiyatını çocukların okuma gelişiminde başarılı  (uzman) okuma öğretmenlerinin çocuk edebiyatı konusundaki inançları, bu öğretmenlerin çocuk edebiyatını çocukların okuma gelişiminde başarılı bir şekilde nasıl kullandıkları ve çocuk edebiyatının çocukların okumalarına nasıl etkide bulunduğunu ortaya koyacaktır. 

Çalışmanın amacı ve araştırma soruları 

Bu çalışma, sosyal yapısalcılık teorisine dayanarak başarılı (uzman) okuma öğretmenlerinin çocuk edebiyatı konusundaki inançlarını, bu öğretmenlerin çocuk edebiyatını çocukların okuma gelişimde başarılı bir şekilde nasıl kullandıkları ve teknikleri ve çocuk edebiyatının çocukların okumalarına nasıl etkide bulunduğunu sunacaktır. Araştırma soruları şöyledir: 

1.                  İlkokul birinci sınıfa öğreten başarılı (uzman) okuma öğretmenlerinin çocuk edebiyatı konusundaki inançları ve kuramları nelerdir? 

2.                  İlkokul birinci sınıf çocuklarına okuma gelişiminde başarılı (uzman) okuma öğretmenlerinin kullandıkları öğretim teknikleri ve uygulamaları nelerdir? 

3.                  (a) Bu teknik ve uygulamalar çocukları nasıl ve ne yönde etkilemektedir? 

(b) Bu teknik ve uygulamalar çocukların okuma davranışlarını nasıl ve ne yönde etkilemektedir. 

(c) Çocuk edebiyatını kullanan başarılı (uzman) okuma öğretmenleri ile okuma yazmayı çocuk edebiyatı ile öğrenen ilkokul birinci sınıf öğrencileri arasındaki iletişim ve etkileşim nedir ve nasıldır? 

Sosyal yapısalcılık kuramı 

Sosyal yapısalcılık kuramı, Piaget, Vygosky, Bruner ve Dewey araştırmacıları tarafından ortaya atılmıştır.Yapısalcılık kuramı, öğrencilerin bilgilerini etkin bir biçimde kurma, anlama ve öğrenmeleri olarak tanımlanmaktadır. Bu görüş çok etkili bir öğrenim ortamı ve gerçekçi (authentic) öğretim gereçleri ve alıştırmalarının kullanımını savunur. Öğrenci merkezli öğretim bu kuramın savunduğu önemli bir görüştür. Çünkü bu kurama göre bilgi, öğrenenler tarafından oluşturulur ve benimsenir. Sosyal yapısalcılık ise sınıf içinde öğrenme ve öğretme işlemine ortak olan tüm öğrenci ve öğretmenlerin birbiri ile olan iletişimi ve işbirliğini gerektirir. Bu yüzden bu çalışma sosyal yapısalcılık görüşünü taşımaktadır ve bu kuram çerçevesinde açıklanacak ve tartışılacatır. 

Veri toplama yöntemleri 

Başarılı (uzman) okuma öğretmenlerinin çocuk edebiyatı öğretimi konusundaki kuramları ve inançları ile, öğretim uygulama ve tekniklerini ve uzman öğretmenler tarafından başarı ile kullanılan çocuk edebiyatının çocukların (öğrencilerin) okuma gelişmelerine etkisini ele alan bu çalışmada tanımlayıcı birey (descriptive birey) çalışması uygulanacaktır. 

Bu araştırma niteliksel ağırlıklı bir çalışmadır. “ Sosyal bilimler alanında kullanılan niteliksel araştırmalar kişileri kendi mekanında inceleme ve onların kendi dillerinde iletişim kurmasını gerektirir “ (Kirk & Miller, 1996, alıntı, Goodman and Goodman, s. 19). Denzin ve Lincoln’a (1994) göre niteliksel araştırma çok yönlü olup, kendi konusunda açıklayıcı ve doğal yöntemi  kullanmaktadır. 

Bu çalışmanın araştırma soruları da, araştırmacıyı, ilkokul olan, doğal ortama götürerek bu çalışmayı yapmasını sağlayacaktır. 

Araştırma modeli (The research design) 

Bu niteliksel çalışma üç ilkokul birinci sınıf öğretmenini inceleyecektir. Bu araştırmadaki birey çalışması çocuk edebiyatı ve okuma-yazma konusuna büyük katkıda bulunacak ve diğer araştırmacılara ve eğitimcilere içerikli bir bilgi sunacaktır. Özellikle başarılı (uzman) okuma öğretmenlerinin çocuk edebiyatından nasıl yararlandığını gösterecek ve yararlı öğretim uygulamalarına katkıda bulunacaktır. 

Rossman ve Rallis’e (1998)” göre birey çalışmaları, sağladığı zengin bilgi açısından çok yararlı bir araştırma şeklidir. Birey çalışmaları ortaya koydukları farklı boyutlar ve detaylar ile okuyucuyu araştırmanın geçtiği yer, kişiler ve konu hakkında aydınlatarak onların olayı, araştırmayı,

amacı ve sonuçları daha iyi anlamalarını sağlar. Bu birey çalışmasındaki veri toplama yolları ve araçları gözlem, anket, öğretmenlerle mülakat ve konuşma kayıt cihazı ve video olacaktır. 

Denekler 

Öğretmenler 

Bu çalışmada, çocuk edebiyatını sınıfında başarılı bir şekilde öğreten üç ilkokul birinci sınıf öğretmeni ele alınacaktır. Bu çalışmadaki başarılı (uzman) öğretmen tanımlaması, çocuk edebiyatını okuma-yazma öğretiminde başarılı bir şekilde kullanan öğretmenler anlamında belirtilmiştir. (Zarillo, 1986; Shannon, 1987). Başarılı (uzman) okuma öğretimi seçimindeki ölçüt şöyledir: 

1.    Okuma öğretiminde çocuk edebiyatı kullanan öğretmenlerin deneyimleri,

2.    Çocukların (öğrencilerin) okuma-yazma başarı derecesi,

3.    Çocukların yazılı sınav sonuçları ve başarıları,

4.    Okul müdürünün önerisi ve

5.    Okulda görev yapan okuma uzmanının önerisi. (Zarillo,1986) 

Sayı olarak üç öğretmenin seçilmesinin nedeni ise, araştırmacının birden fazla birey üzerinde çalışabilmesini ve bu bireyleri karşılaştırmasını sağlamasıdır. Çalışma öncesi bu üç öğretmen ile yapılacak olan mülakat, araştırmacıya bu üç başarılı öğretmenin bu çalışmaya ne kadar katkıda bulunacağını gösterecektir. Ayrıca bu üç öğretmenden bu araştırmaya katılabilmeleri için izinleri alınacaktır. Araştırmacının sınıf içinde öğretmenler tarafından uygulanan kitaplar ve öğretim tekniklerini anlaması açısından, üç öğretmenin kullanacakları çocuk edebiyatı kitapları ve bu kitapların öğretimi hakkında araştırmacıya bilgi verilecektir. 

Öğrenciler 

İlkokul birinci sınıftaki üç öğretmenin öğrencileri de bu araştırmaya katılacaklardır. Bu araştırmada özellikle birinci sınıfın ele alınmasının nedeni ise, öğrencilerin birinci sınıfta resmi (formal) olarak okuma-yazma öğrenimine başlamış olmalarıdır. Araştırmacı, okuma yazma öğrenimine yeni başlayan ilkokul birinci sınıf öğrencilerinin çocuk edebiyatından nasıl yararlandıklarını araştıracaktır. Araştırmacı, gözlemci konumunda olup, doğal öğrenme ve öğretme ortamını izleyecek ve inceleyecektir. 

Katılımcı gözlemleme 

Adler ve Adler’e (1994) göre “araştırmacılar ele aldıkları olayları etkin bir şekilde gözlemlemeli ve tanık olmalıdırlar” (s.378). Bu çalışmada bunu yapabilmek için, ben, araştırmacı olarak bu çalışma için belirlenen ilkokul birinci sınıfları etkin olarak gözlemleyeceğim. Bu gözlemin sonucu, öğretmen ile araştırmacının paylaştığı bir bilgi olacaktır. 

Bu çalışmada, ben, araştırmacı olarak sınıf içindeki öğretme tekniklerini-yüksek sesle okuma, bağımsız okuma, tartışma, hikaye anlatma ve soru cevap teknikleri ve alıştırmaları inceleyeceğim. Ayrıca, çocukların (öğrencilerin) bu teknik ve alıştırmalara olan tepkileri ve davranışlarını da gözlemleyeceğim ve gözlem süresince not alacağım. 

Mülakat 

Araştırmacı, her öğretmen ile mülakat yaparak, çocuk edebiyatı hakkındaki inanç ve görüşleri, öğretim teknikleri ve yolları, öğrencilerin tepkileri ve okuma davranışları üzerine bilgi alacaktır. Bütün mülakatlar teybe kaydedilecektir. Daha sonra, mülakatlar metne dökülecek ve kodlanıp data analizi için NUD*IST bilgisayar programına geçirilecektir. 

Dökümanlar 

Hodder’a (1994) göre araştırma dökümanları günlük, mektuplar, yazılmış notlar ve gözlem notlarını kapsamaktadır. Bu çalışmada, öğretmenlerin ders planları, öğretim alıştırmaları, aldıkları notlar, sınıf içi alıştırmaları ve öğrencilerin test ve okuma yazma alıştırmaları sonucunda ortaya çıkardıkları dökümanlar incelenecektir. 

Anket 

Anket üç bölümden oluşacaktır. Birinci bölüm, başarılı (uzman) okuma öğretmenlerinin inanç ve görüşlerine yöneliktir. İkinci bölüm ise bu öğretmenlerin öğretim uygulama ve teknikleri ile ilgili olacaktır. Son bölümde ise öğrencilerin sınıf içinde kullanılan çocuk edebiyatına ve ilgili alıştırmalara nasıl tepki verdikleri öğretmenlere sorulcaktır. Bu anket, “Aynı fikir ile karşıt fikir arasında, 1 den 5 e kadar değişen, Likert ölçütü kullanan kapalı uçlu sorulardan oluşacaktır. Bu sorular listesinini hazırlamak için pilot çalışma yapılmıştır. 

Pilot çalışma 

Pilot çalışma, için Orta Batı Amerika’da bir şehir merkezindeki ana okulda gözlem yapılmıştır. Çocuk edebiyatı kullanan sınıf öğretmeni ile de mülakat yapılmıştır. Öğretmen seçimi okul müdürünün önerisi üzerine yapılmıştır. Öğretmen ile konuşma teybe alınmış ve daha sonra metne dökülmüştür. Bu konuşmadan yararlanarak bu araştırma için anket soruları hazırlanmıştır. Anket soruları daha sonra bu öğretmene verilip, ondan sorular hakkındaki düşünceleri alınmıştır. 

Veri analizi 

Rossman ve Rallis’in (1998) açıklamasına göre “niteliksel veriyi analiz etmek ve yorumlamak, veri olarak toplanan tüm dökümanları öncelikle sistemli bir şekilde düzenlemeyi gerektirir” (s.171). Bu çalışmada gözlem notları, öğretmen ders planları, öğretmen ile olan mülakat metni veri olarak toplanıp, analiz edilcektir. Veri analizi olarak da veriyi kodlama programı olan NUD*IST bilgisayar programı kullanılcaktır. Bu sistem veriyi döküman olarak saklayabilen ve veri üzerinde kodlama yapılıp çalışabilen bir sistemdir. 

Sonuç ve tartışma 

Bu bölümde araştırmanın yapılacağı yer olan okul ve çocuk edebiyatı ağırlıklı programlar detaylı bir şekilde açıklanacaktır. Bu çalışmada üç başarılı (uzman) okuma öğretmeni izleneceği için her bir öğretmen ile ayrı ayrı mülakat yapılıp, veri toplancaktır. Bu bölümde her bir öğretmenin gözlem sonuçları yazılcaktır. Bu öğretmenlerin özgeçmişleri ve öğretmenlik deneyim süreçleri ile ilgili bilgi bu bölümde yer alacaktır. Bu bilgi, öğretmenlerin öğretim teknikleri, görüş ve inançlarını açıklayarak, okuyucuya ve araştırmacıya daha iyi yorumlama fırsatı verecektir. 

Uygulama 

Bu çalışma çocuk edebiyatının okuma yazma gelişiminde ne kadar önemli olduğunu gösterecektir. Ayrıca, okuma gelişmelerini en iyi sağlayabilecek yollardan biri olan çocuk edebiyatının başarılı (uzman) okuma öğretmenleri tarafından sınıf içinde nasıl öğretildiğini görmek, diğer okuma öğretmenlerine, araştırmacılara ve eğitimcilere ışık tutacaktır. 

Kaynakça 

Adler, P.A, & Adler, P. (1994). Observational techniques. In N.K Denzin & Y. S. Lincoln (Eds), Handbook of qualitative research. London: Sage Publications. 

Cazden, C, B, (1981). Language in early childhood education. Washington, DC: National Association for the Education of Young children.

Chomsky, M.M. (1991). Becoming literate. Portsmouth Heinemann: Harvard Educational Review, 42, 1-33

Daoka, B. D. (1995) Literacy learning. Washington: The Wright Group.

Denzin, K.N.,  Lincoln, Y.S. (1994). Introduction. In N.K Denzin & Y.S Lincoln (Eds), Handbook of qualitative research. London:Sage publications.

Galda, L & Cullinan, B. E (1991). Literature for literacy:what research says about the benefits of using trade books in the classroom. Handbook of Research on Teaching the English Language Arts. (J.Flood, Ed., pp. 529-535). New York: Macmıllan.

Galda, L., Cullinan, B., & Strickland, D .S (1993) Language Literacy and the child. Forth Worth: Harcourt Brace College Publishers.

Goodwin, W.L & L.D. (1996). Understanding quantitative and qualitative research in early childhood education. New York: Teachers College Press.

Hiebert, E.H., & Colt, J (1989). Patterns of Literature-based reading instruction. The Reading Teacher 43 (1), 14-20)

Hodder, I. (1994). The interpretations of documents and material culture. In N.K. Denzin &Y.S Lincoln (Eds), Handbook of qualitative research. London:Sage Publications.

Holoway, D. (1979) The foundations of literacy. Sydney: Ashton Scholistic.

Marshall and Rossman (1995) Designing qualitative research.London:Sage Publications. 

Moss, J.F (1990). Focus on Literature:context for literacy learning. New York: Richard J.Owen Publications. 

Richards, T.J & Richards, L (1994). Using computers in qualitative research. In N.K. Denzin & Y.S Lincoln (Eds), Handbook of qualitative research. Sage Publications. 

Rossman, G.B., & Rails, S.F (1998) Learning in the field. London:Sage Publications 

Scharer, P.L. (1992). Teachers in transition:an exploration of changes in teachers and classrooms during implementation of literature-based reading instruction. Research in the Teaching of English, 26(4), 408-443 

Shanon, P. (1987). Commercial reading materials, a technological ideology and the deskilling of teachers. The Elementary School Journal. 87, 327-329. 

Woolfolk, A.E. (1998) Educational Psychology. Boston: Allyn and Bacon. 

Zancanella, D. (1994). Teachers reading/readers teaching: five teachers’s personal approaches to literature and their teaching of literature. Research in the Teaching of English, 25 (1), 5-33.

Zarillo, J (1989). Teachers’ interpretations of literature-based reading. The Reading Teacher. 43 (1), 22-28..

Designed and Revised by    iktisada web masters group

Bu web sitesi en iyi IE 3 veya uzeri ile izlenebilir. Browser`inizin JAVA destekli veya enabled olmasi gereklidir.