Terug

TROMSØ (N)

In het kaartjeskantoor van de Fjellheis.

Al sinds mensenheugenis – of in ieder geval sinds het begin van de 20e eeuw – wordt er al gesproken over de bouw van een spoorlijn naar Tromsø, in het uiterste noorden van Noorwegen. Op dit moment is Bodø het eindpunt van de Nordlandsbanen uit Trondheim, terwijl het noordelijker gelegen Narvik per trein bereikbaar is vanuit Zweden (het Zweedse deel van de lijn heet Malmbana, het Noorse traject Ofotbanen). Het plan voor de Nord-Norgebanen (Noord-Noorwegen-spoorweg) behelst de bouw van een lijn Fauske (aansluiting op de Nordlandsbanen) – Narvik – Tromsø, eventueel met een zijlijn naar Harstad en een verlenging richting Kirkenes (aan de Russisch-Noorse grens).

Tijdens de Tweede Wereldoorlog begonnen de Duitsers, gebruik makend van Russische en Joegoslavische dwangarbeiders, aan een spoorlijn naar Kirkenes. Van deze lijn zijn nog steeds een paar tunnels zichtbaar bij Fauske. De bouw is nooit voltijd. Na de oorlog is periodiek (laten we zeggen elke tien jaar) gedebatteerd over de aanleg van de Nord-Norgebanen, maar de plannen werden telkens weer afgewezen door de Storting, het Noorse parlement, als te kostbaar in verhouding tot het verwachte vervoer. Daarbij is vooral het traject van Fauske naar Narvik gecompliceerd vanwege het bergachtige en door diepe fjorden doorsneden landschap; zelfs de E6, de enige noord-zuidverbinding in dit deel van Noorwegen, moet de Tysfjord via een veerverbinding oversteken. Inmiddels is de Nord-Norgebanen min of meer een lachertje geworden: een café in Tromsø heet „Jernbanestasjonen” („Het Spoorstasjon”) en is ingericht met treinbanken en andere spoorwegalia, het studentenmagazine Utropia heeft een vaste rubriek over het uitgaansleven die „Terwijl we op de Nord-Norgebanen wachten” heet.

De mogelijke kandidatuur van Tromsø voor de Olympische Winterspelen van 2018 doet bij regionale politici de hoop herleven dat voor het nu al sterk stijgende vrachtverkeer gekozen zal worden voor een spoorweg. Totdat die wordt aangelegd zal Tromsø „spoorloos” blijven.

Helemaal spoorloos? Dat hangt van je definitie af. Twee kleine lijnen die vagelijk iets met spoorwegen van doen hebben wil ik de internetsurfer niet onthouden: de „Fjellheis” en de kabelspoorlijn aan de Skarsfjord. Hieronder worden deze lijnen kort voorgesteld.

De „Fjellheis”

„Fjellheis” betekent letterlijk vertaald „berglift”, en is in Tromsø de naam voor de kabelbaan die naar de top van de Storsteinen (421 m) voert. Vandaar is het nog een korte wandeling naar de top van de Fløya (671 m), de „huisberg” van Tromsø. Technisch gezien is de Fjellheis een pendelbaan, dat wil zeggen dat de beide cabines over een draagkabel, zeg maar een kabel die als spoor dienst doet, „rollen”, maar door een andere kabel worden getrokken. Elk van de cabines heeft daarbij zijn eigen draagkabel, maar ze zitten aan dezelfde „trekkabel”, die via een poelie loopt. De Fjellheiscabines zijn rood en geel geschilderd. ☚ Het dalstation in Tromsdalen.

Bij het bergstation op Storsteinen. Op de achtergrond probeert de middernachtszon door de bewolking heen te piepen.☛

☝ De rode gondel in het bergstation.

☚ „Welkom in de bergen”. De Fjellheis ging in 1961 open voor het publiek. De oorspronkelijke eigenaar was interessant genoeg een rederij; later werd de zaak door een visfabriek overgenomen. Tegenwoordig is het een zelfstandig bedrijf.

Vanaf het bergstation, met uitzicht over het centrum van Tromsø. ☛ ’s Zomers is de kabelbaan erg populair bij toeristen, niet alleen vanwege het adembenemende uitzicht (bij mooi weer ...) over de stad en de omliggende bergen, maar ook omdat je er (ook weer alleen bij mooi weer) de middernachtszon kunt zien. Deze foto is ergens rond twaalven ’s nachts genomen. ’s Winters en in het vroege voorjaar gaat de Fjellheis alleen op bestelling: door de enorme sneeuwval op Storsteinen en de Fløya kun je dan het bergstation niet uit. In het voorjaar gaan veel skiërs naar boven; verder is het een populair vertrekpunt voor paragliders.

De kabelspoorlijn van Skarsfjord

Op het eiland Ringvassøya (Samisch Ráneš), even ten noorden van Tromsø, ligt aan het einde van een lange, onverharde weg, het gehucht Lanes. Binnenin de Skarsfjord, waar ook het dorp aan ligt, bevindt zich een drukleiding die water uit een daarboven gelegen reservoir, het Krokvatnet, naar de aan het fjord gelegen waterkrachtcentrale voert. Om onderhoud aan de drukleiding te kunnen uitvoeren is naast de drukleiding een kabelspportje gelegd, waarlangs een wagentje over rails met een lier naarboven kan worden getrokken.

Ik bezocht deze lijn in het voorjaar van 2006. De rails, die gedeeltelijk onder de sneeuw verstopt lagen, zagen er toen erg roestig uit, en ik kreeg de indruk dat de, eh, „frequentie” op deze lijn niet extreem hoog is, als de lijn überhaupt gebruikt wordt. Aangezien de lijn niet vermeld staat in de laatste lijst van Det norske veritas (de Noorse technische keuringsdienst) zou je zeggen dat de lijn niet meer in gebruik is.

De lijn vanaf het „dalstation”. ☛

☚ Vanaf halverwege de lijn naar beneden. Het was niet makkelijk klimmen in de sneeuw ☺

Een van de rollen voor de kabel ☛