เภสัชกร ดร.มนัส พงศ์ชัยเดชา

เจอเข้ากับฤดูมรสุมที่อากาศแปรปรวนตลอดเวลา เดี๋ยวลมฝ่ายเหนือปะทะลมฝ่ายใต้ ทำให้เกิด พายุฝนฟ้าคะนองไปทั่ว แต่เดี๋ยวเดียวองศาความร้อน ก็ปะทุขึ้นมาอีก วัน ๆ ต้องเจอทั้งร้อน และฝน สลับกันไป 2-3 รอบก็มี ใครที่มีร่างกาย ไม่ค่อยแข็งแรง หรือมีภูมิต้านทานน้อย ก็พลอยต้องล้มหมอน นอนเสื่อ ไปตาม ๆ กัน

ช่วงนี้ "ยาลดไข้บรรเทาปวด" จึงขายดีเป็นเทน้ำเทท่า เพราะโดยนิสัยคนไทยแล้ว แค่อาการเจ็บไข้เล็ก ๆ น้อย ๆ มักไม่ค่อยพึ่งหมอสักเท่าใด ขอพึ่งยาเม็ด ตามร้านขายยาก่อน ถ้าไม่หายจริง ๆ จึงไปหาหมอ รักษา อย่างเป็นเรื่องเป็นราว

แต่ "ยา" ไม่ใช่อาหารที่จะซื้อมารับประทานเองตามชอบใจ ก่อนใช้ยาในแต่ละครั้ง ไม่ว่าจะเป็นยาชนิดใด ก็ตาม ควรทราบถึงสาเหตุ และอาการ เพื่อให้สามารถเลือกยาได้ถูกกับโรค และที่สำคัญ คือต้องใช้ให้ถูก ขนาด ถูกเวลาและถูกวิธี

สิ่งที่ควรพึ่งระวังในการใช้ยามีดังนี้

• ใช้ให้ถูกกับโรค ก่อนซื้อยารับประทานทุกครั้งควรทราบก่อนว่า ป่วยด้วยโรคอะไร โดยอาจบอกอาการคร่าว ๆ ให้เภสัชกรเป็นผู้สั่งยาให้
  

• ใช้อย่างถูกเวลา เช่น ยาก่อนอาหาร ควรรับประทานก่อนอาหารประมาณครึ่งชั่วโมง ส่วนยาหลังอาหารควรรับประทานหลังอาหาร 15-30 นาที ถ้าเป็นยาที่ระบุว่า รับประทาน หลังอาหารทันที หรือรับประทานพร้อมอาหาร ไม่ควรรับประทานขณะท้องว่าง เพราะส่วนมาก จะเป็นยาที่ทำให้เกิด การระคายเคือง ต่อเยื่อบุกระเพาะ และถ้าเป็นยาลดกรด ควรรับประทาน ก่อนอาหาร หรือหลังอาหาร 1/2-1 ชั่วโมงจึงจะให้ผลดี
• ใช้อย่างถูกวิธี เช่น ยาเม็ดหรือยาแคปซูลควรกลืนทั้งเม็ดพร้อมน้ำ ถ้าระบุว่า "เคี้ยวก่อนกลืน" ต้องเคี้ยวให้ละเอียด หากเป็นยาน้ำควรเขย่าขวดก่อนใช้ทุกครั้งเพื่อให้ตัวยากระจายทั่วขวด และถ้าเป็นยาผงที่ต้องละลายน้ำก่อนรับประทาน ห้ามรับประทานแห้ง ๆ แล้วดื่มน้ำตาม เพราะอาจเกิดการอุดตันของทางเดินอาหารได้

ที่สำคัญคือ วันหมดอายุ เป็นสิ่งที่ไม่ควรลืมเป็นอย่างยิ่ง เพราะหากยานั้นหมดอายุ หรือเสื่อมสภาพแล้ว แทนที่ยาจะช่วยรักษา ให้หายจากอาการเจ็บป่วย ก็จะกลับกลายเป็นโทษ ทำให้อาการหนักขึ้นกว่าเดิมได้ ซึ่งการจะดูว่า ยาหมดอายุหรือไม่ ก็ดูได้จากฉลากยา บนกล่อง หรือขวดยานั้น โดยทั่วไป มักเขียนเป็น ภาษาอังกฤษ วัน-เดือน-ปี ที่หมดอายุ เช่น Exp. Date 8/6/98 หรือ Use By Feb. 98 หรือ Use Before Apr. 98 เป็นต้น

ยาเม็ด เม็ดหนึ่งสามารถให้ทั้งคุณและโทษ ฉะนั้นก่อนใช้ยาทุกครั้งควรอ่านฉลากยาอย่างละเอียด เพราะบนฉลากยาได้มีข้อแนะนำทั้งสรรพคุณในการรักษา วิธีใช้ ขนาดที่ถูกต้อง รวมถึง วันหมดอายุ ของยานั้น ๆ ด้วย

ใช้ยาอย่างฉลาด ย่อมให้คุณมากกว่าโทษ หากมีปัญหาเรื่องยาให้ปรึกษาเภสัชกรจะดีที่สุด

เภสัชกร ดร.มนัส พงศ์ชัยเดชา

main