Hispan
Ido Societo
Sociedad Española Idista
Apartado de Correos 3142 E-14080
Córdoba, España
Los pronombres personales son: me, yo; tu, tú; vu, usted; il(u), él; el(u), ella; ol(u), ello (neutro); lu (abreviación de ilu, elu, olu), él, ella, ello, y se emplea cuando no es necesario especificar el género; ni, nosotros-as; vi, vosotros-as, ustedes; ili, ellos; eli, ellas; oli, ellos (neutro, las cosas), y li se emplea cuando no es necesario especificar el género, hablando en plural. Es lo mismo que lu, solamente que una abreviación se emplea para el singular y otra para el plural. Ejemplos: Il lektas, el askoltas, él lee, ella escucha; Quon facas tua fratulo?, ¿Qué hace tu hermano?; lu dormas, (él) duerme (se emplea lu porque no hay necesidad de especificar el género, puesto que ya sabemos a quien nos referimos); A qua apartenas ica libri?, ¿a quién pertenecen estos libros?; Li apartenas a Ricardo, (ellos) pertenecen a Ricardo (aquí tampoco hay necesidad de especificar el género; por eso en vez de oli hemos puesto li); ili ed eli venos, ellos y ellas vendrán (aquí se ve la necesidad de especificar el sexo y por eso hemos puesto ili, eli, como en el primer ejemplo pusimos il, el). De modo que siempre que no haya temor de confundir los sexos, en vez de il, el, ol, ili, eli, oli, se debe emplear la forma lu, li, respectivamente.
El verbo en su forma fundamental (infinitivo), termina en ar. Ejemplos: esar, ser o estar; havar, tener; savar, saber; parolar, hablar; povar, poder; volar, querer; facar, hacer; perdar, perder; trovar, hallar; adaptar, adaptar.
Reemplazando la sílaba final ar por la sílaba as, se obtiene el presente de indivativo. Ejemplos: me parolas, yo hablo; tu parolas, tú hablas; il parolas, él habla; ni parolas, nosotros hablamos; vi parolas, vosotros (o udes.) habláis; li parolas, ellos hablan.
La forma negativa «no» se traduce por ne. Ejemplos: me ne esas, yo no soy; me ne savas, yo no sé; me ne volas, yo no quiero; tu ne povas, tú no puedes; il ne trovas, él no halla; ni ne esas, nosotros no somos; vi ne havas, vosotros (o uds.) no tenéis; li ne facas, ellos no hacen.
I.- EJERCICIO
Después de leídas en alta voz, cópiense y apréndanse de memoria las palabras siguientes:
venar mustar laborar promenar drinkar departar irar patro matro to quon fratulo fratino onklino plumo |
venir tener que laborar, trabajar pasear beber partir, marchar ir padre madre eso que hermano hermana tía pluma |
kafeo lakto laboro staciono treno publika pronta pro quo por ube ad ube che tablo |
café leche labor, trabajo estación tren público-a presto-a, dispuesto-a porque para, a fin de donde hacia dónde, adónde en casa de mesa |
II.- LECTURA Y TRADUCCIÓN
Me parolas kun mea patro, tu parolas kun tua matro. Il ne volas facar to. Me ne povas venar kun tu, me mustas laborar. Quon facas lua amiko? Il promenas en la publika gardeno. Ube esas tua fratulo? Il esas en la chambro. Quon facas la fratini? Li drinkas kafeo kun lakto. Pro quo tu volas departar? Me ne trovas laboro hike. Ni iras ad la staciono. La treno esas pronta por departar. Ube esas nia infanti? Me ne savas, ube li esas. Ad ube tu volas irar? Me volas irar che mea onklino. Ube esas la plumo? Ol esas sur la tablo.
Siguiente: Lección IV
Anterior: Lección II